Thực phẩm và việc ăn uống của người Úc hiện nay đang có những điều nghịch lý.

Trước hết, thống kê về sự lãng phí thực phẩm tại Úc chỉ ra rằng đây làm một vấn đề nan giải.

Tính ra mỗi năm, người Úc lãng phí khoảng trên 8 triệu tấn thực phẩm trên toàn bộ chuỗi cung ứng thực phẩm bao gồm trang trại, xưởng chế biến và sản xuất, trong hệ thống vận chuyển và phân phối, cùng với khách sạn, nhà hàng, tiệm bán thực phẩm và các hộ gia đình. Con số này tương đương với khoảng 350kg mỗi người trong một năm; tức trung bình mỗi người Úc vứt bỏ 1kg thực phẩm mỗi ngày khiến nền kinh tế Úc thiệt hại gần 40 tỷ đô la mỗi năm.

Phải nói lãnh vực gia đình tạo ra nhiều lãng phí thực phẩm nhất ở Úc. Các hộ gia đình chịu trách nhiệm cho khoảng 30% tổng số. Con số này tương đương với khoảng 2.5 triệu tấn mỗi năm và khiến mỗi hộ gia đình tốn tới 3,000 đô la theo ước tính cách nay hai năm. Chính phủ Úc đã phải đưa ra chiến lược quốc gia chống lãng phí thực phẩm có mục tiêu giảm một nửa lượng lãng phí thực phẩm của quốc gia vào năm 2030. Trong khi đó, ngày càng nhiều người Úc coi chế độ ăn uống lành mạnh là thứ xa xỉ mà họ không đủ khả năng chi trả.

Nhưng việc đo lường mức độ của vấn đề này rất khó khăn, vì chính phủ không thường xuyên thu thập dữ liệu về lương thực bổ dưỡng.

Theo các nhà nghiên cứu, tình trạng mất lương thực không an toàn đang gia tăng ở Úc, được Liên Hiệp Quốc mô tả là có khả năng tiếp cận hạn chế hoặc không chắc chắn với chế độ ăn uống bổ dưỡng.

Giáo sư Danielle Gallegos, chuyên gia về an toàn lương thực tại Đại học Công nghệ Queensland (QUT), cho biết các nhà nghiên cứu ước tính vấn đề này ảnh hưởng đến một trong bốn gia đình Úc. Và đối với những gia đình có con cái phụ thuộc, con số thậm chí còn tệ hơn.

Một nghiên cứu năm 2022 của Foodbank phát hiện ra rằng một nửa số người được khảo sát phải chịu một số hình thức mất an ninh lương thực, trong khi một nghiên cứu riêng của QUT phát hiện ra rằng cứ 10 phụ nữ mang thai thì có một người bị đói do thiếu thức ăn. “Chúng tôi chứng kiến một số gia đình không còn ăn cùng nhau nữa vì các bà mẹ phải ăn sau để ăn thức ăn thừa của con mình”, Giáo sư Gallegos cho biết. “Một gia đình khác nói với chúng tôi rằng họ không đủ tiền mua bánh mì nguyên cám dẫu rằng chỉ chênh lệch 40 xu, nhưng họ phải lập ngân sách chặt chẽ cho thực phẩm như vậy trước mọi thứ đều tăng mà đồng đô có được thì giới hạn”.

Giáo sư Gallegos cho biết “nạn thiếu ăn” đang khiến người Úc ngày một gầy còm.

Bà mẹ Sara Walker, 51 tuổi, cho biết bà được chẩn đoán mắc chứng suy dinh dưỡng vào năm ngoái.

Bà nói, “Chúng tôi đã phải vật lộn rất nhiều. Chúng tôi nợ tiền thế chấp cho nơi chúng tôi đang ở”.

Bà Walker cho biết bà đã tập “bỏ bữa phụ” và ăn đồ ăn rẻ tiền, tự chế biến nấu nướng hơn là mua các thứ làm sẵn để cắt giảm chi phí.

Bà nói, “Nếu tôi nấu một bữa ăn cho gia đình, tôi sẽ phục vụ chồng và con gái, sau đó tôi sẽ nói dối và nói rằng tôi đã ăn trong khi đang chuẩn bị”,

“Sau đó, tôi sẽ ăn mì gói hai phút vì tôi đói và nhờ đó giúp tôi no”.

Bà Walker cho biết chế độ ăn nhiều muối của bà khiến bà phải nhập viện vì biến chứng của bệnh thận. Bà cho biết bà cũng bị lùng bùng trong đầu và được chẩn đoán mắc chứng mất trí tạm thời, bà nói rằng bác sĩ của bà đổ lỗi cho căng thẳng và chế độ ăn uống kém.

Bà nói, “Đối với hầu hết mọi người, mất an toàn lương thực có nghĩa là dinh dưỡng kém”,

“Mua mì gói hai phút rẻ hơn nhiều so với trái cây và rau tươi. Nó phụ thuộc vào kinh tế gia đình, bạn ăn những gì bạn có thể mua được và những gì bạn có thể mua được thông thường không có giá trị dinh dưỡng.”

 Bà Sara Walker hiện là một tình nguyện viên, phát thực phẩm cho những người có nhu cầu trong cộng đồng địa phương nơi gia đình bà cư ngụ.

Việc đo lường mức độ của vấn đề rất khó khăn, vì không giống như Hoa Kỳ, Vương quốc Anh (UK) và Canada, Úc không đo lường an toàn lương thực ở cấp độ dân số một cách thường xuyên hoặc nhất quán.

“Đây chắc chắn là một vấn đề tiềm ẩn ở Úc", Giáo sư Gallegos cho biết. Nếu bạn không đo lường, bạn không thể khắc phục được”. Dữ liệu an toàn lương thực gần đây nhất có sẵn từ Cục Thống kê Úc (ABS) đã hơn 10 năm tuổi. Trong một tuyên bố, Bộ Y tế Liên bang Úc không nói liệu họ có dự định tăng cường giám sát an toàn lương thực hộ gia đình hay không.

Nhưng họ cho biết Chiến lược Y tế Phòng ngừa Quốc gia bao gồm một thành tựu chính sách nhằm xây dựng một tài liệu chính sách quốc gia để giải quyết vấn đề an toàn lương thực trong các nhóm dân số ưu tiên vào năm 2030.

Đối với bà Sara Walker, điều đó là quá chậm. “Người dân ở đất nước này đang chết đói thực phẩm dinh dưỡng. Có lẽ họ sẽ ốm còi”, bà nói.

Kể từ cuối năm 2023, bà Sara Walker đã thành lập tổ chức từ thiện của riêng mình để phát thực phẩm quyên góp được cho các gia đình trong khu vực của bà.

Nhưng bà Walker cho biết các tổ chức cộng đồng không thể tự mình giải quyết vấn đề.

“Chúng ta không nên có điều kiện của thế giới thứ ba ở một quốc gia giàu có như Úc", bà Walker nhận xét một cách chua chát.

CHỈ VÌ GIÁ SINH HOẠT MÀ RA

Mặt khác, gần một nửa số người Úc đang áp dụng chế độ ăn không chứa gluten hoặc ăn rau củ quả để giảm tiền chi tiêu - gluten là tên gọi của các loại protein có trong lúa mì, lúa mạch. Gluten cũng được thêm vào thực phẩm như một chất làm đặc hoặc để tạo kết cấu và hương vị, nhưng có thể không tốt cho sức khỏe của một số người.

Một cuộc khảo sát toàn diện, độc lập về thói quen ăn uống, thể dục và sức khỏe của hơn 3,000 người Úc ở mọi lứa tuổi, cũng phát hiện ra rằng gần một nửa dân số (49%) mô tả chi phí sinh hoạt là rào cản lớn nhất đối với việc họ ăn uống lành mạnh nói chung và hơn 60% cho biết điều này đã ảnh hưởng đến khả năng mua sản phẩm tươi.

Báo cáo phát hiện ra rằng cứ 10 người thì có một người hiện đang theo chế độ ăn kiêng – trong đó chế độ ăn không chứa gluten (25%), ăn thuần rau củ quả (24%) và chế độ ăn nhiều protein (20%) là những chế độ được phổ biến nhất – mặc dù giảm cân không còn là động lực chính khiến họ làm như vậy nữa.

Lớp tuổi 25-45 có nhiều khả năng tuân theo chế độ ăn kiêng hơn so với lớp tuổi 45-65.

Tiến sĩ sinh hóa dinh dưỡng Libby Weaver cho rằng thói quen ăn uống như vậy không hẳn có lợi cho sức khỏe.

Tiến sĩ Weaver cho biết: “Bất kỳ ai chọn ăn ít hoặc không ăn thịt có thể thấy hóa đơn tiền mua thực phẩm giảm xuống. Tuy nhiên, thực phẩm có nguồn gốc thực vật giàu protein như các loại đậu là cách tiết kiệm hóa đơn thực phẩm tuyệt vời trong khi vẫn cực kỳ bổ dưỡng”.

Chỉ số giá tiêu dùng mới nhất cho thấy lạm phát thực phẩm hàng năm đã giảm nhẹ trong quý 12 năm 2024, mặc dù giá trái cây và rau quả vẫn cao hơn 6.3% so với 12 tháng trước đó và giá thịt và hải sản vẫn chưa ổn định.

Dữ liệu gần đây của Cục Thống kê Úc (ABS) cũng cho thấy rằng, trong thập kỷ qua, giá thịt bò và thịt bê đã tăng 59%, giá thịt cừu tăng 41%, giá thịt heo tăng 30% và giá thịt gà tăng 18%. Trong cùng kỳ, chỉ số tiền lương chỉ tăng tổng cộng 28 phần trăm.

“Sau tiền thuê nhà, chi phí mua sắm thực phẩm là một trong những khoản chi tiêu không thể tránh khỏi”, chuyên gia dinh dưỡng và chế độ ăn kiêng Lyndi Cohen nói với news.com.au.

Bà Cohen cho biết, việc mua hàng trong siêu thị khiến một hộ gia đình trung bình ở Úc mất 208 đô la một tuần – vì vậy, không có gì ngạc nhiên, khi “điều chỉnh số tiền chi tiêu mỗi tuần cho lượng thực phẩm cần thiết có thể xảy ra để chi vào các thứ khác”.

“Nếu gia đình thấy khó khăn trong việc chi trả cho các chi phí sinh hoạt cơ bản, thì một vài món ăn tươi bổ dưỡng sẽ không được cho vào xe đẩy hàng trong siêu thị”, bà Cohen cho biết.

Tiến sĩ Weaver tin rằng những khoản chi mắc mỏ để duy trì chế độ ăn uống đầy đủ bổ dưỡng có thể là một phần lý do khiến nhiều người Úc mô tả thói quen ăn uống của họ là “kém” vì đã bỏ qua những thứ đó trong thực đơn.

Trong khi 64 phần trăm người trả lời của Health of the Nation cho biết họ có hiểu biết về dinh dưỡng, thì một nửa dân số thừa nhận rằng họ thấy khó theo kịp thông tin về những gì lành mạnh và những gì không lành mạnh.

“Mọi người bị choáng ngợp bởi thông tin - và họ cảm thấy muốn khỏe mạnh, họ phải chọn những siêu thực phẩm mới nhất và trả quá nhiều tiền cho những thứ hiện đang thịnh hành mà chúng được cho là lành mạnh”, Tiến sĩ Weaver cho biết.

“Thực phẩm đã trở nên quá phức tạp… khi mà thực tế không nhất thiết phải như vậy. Tôi thực sự muốn khuyến khích mọi người rằng, để có sức khỏe tốt, chúng ta không nhất thiết phải có tất cả những thực phẩm xa xỉ này. Hãy chọn ngườn thực phẩm rẻ hơn nhưng hàm chứa tương đương chất dinh dưỡng; không nhất thiết phải ăn những thứ mới nhất theo xu hướng”, Tiến sĩ Weaver nói.

Đó là điều mà bà Cohen đồng ý. “Linh hoạt với chế độ ăn uống của bạn sẽ là một siêu năng lực giúp bạn ăn uống lành mạnh, với ngân sách hạn hẹp,” bà Cohen xác định. ª

Người Sydney

(viết theo Lincoln Rothall, ABC và thông tin từ Bộ Môi trường - Năng lượng)