Một thợ lặn đang kiểm tra san hô tại Rạn san hô Great Barrier ở cực Bắc tiểu bang Queensland, Úc, ngày 23 tháng Chín năm 2024. (Tổ chức Khoa học Hàng hải Úc - qua AP). Nguồn: Viện Khoa học Hàng hải Úc/AP

AUSTRALIA - Một cuộc khảo sát thường niên về san hô tại rạn san hô Great Barrier cho thấy, diện tích san hô bị mất vào năm 2024 nhiều hơn bất kỳ năm nào khác, kể từ khi bắt đầu ghi chép trong bốn thập niên qua. Phát hiện đáng lo ngại này được đưa ra, trong bối cảnh chánh phủ đang xem xét mục tiêu khí hậu mới vào năm 2035 về khí thải, và sau những cảnh báo gần đây về tương lai của rạn san hô, từ cơ quan Di sản Thế giới của Liên Hiệp Quốc.

Rạn san hô Great Barrier Reef thu hút hàng triệu du khách đến bờ biển Úc mỗi năm, tạo ra hàng tỷ đô-la cho nền kinh tế và là nơi sinh sống của gần 9 ngàn loài sinh vật biển, thường rất ngoạn mục và độc đáo.

Với chiều dài hơn 2.300 kí lô mét, đây là hệ thống rạn san hô lớn nhất thế giới và lớn đến mức có thể nhìn thấy từ không gian.

Thế nhưng kỳ quan thiên nhiên đáng kinh ngạc này, đang chịu nhiều áp lực.

Một cuộc khảo sát hàng năm về Rặng san hô Great Barrier do Viện Khoa học Hải Dương Úc hay AIMS thực hiện đã phát hiện ra rằng, các phần phía bắc và phía nam của rạn san hô, đã phải chịu mức suy giảm diện tích san hô hàng năm lớn nhất, kể từ khi bắt đầu báo cáo cách đây 39 năm.

Daniela Ceccarelli, người đứng đầu Chương trình Giám sát Dài hạn tại AIMS, giải thích những phát hiện này.
 

Daniela Ceccarelli nói, "Vậy là khu vực phía bắc đã mất khoảng một phần tư diện tích san hô sống, còn phía Nam mất gần một phần ba. Vẫn còn tổn thất ở rạn san hô Great Barrier trung tâm, nhưng ít hơn một chút so với hai khu vực còn lại, chỉ 14%. Vì vậy đây là những tác động đáng kể và là bằng chứng cho thấy, tần suất tẩy trắng san hô ngày càng tăng thực sự, đang bắt đầu gây ra những tác động bất lợi cho rạn san hô Great Barrier”.

Được biết sự mất mát này là một phần của sự kiện tẩy trắng san hô hàng loạt toàn cầu, kéo dài đến năm 2023 và 2024, năm sau là năm hành tinh Trái Đất trải qua năm nóng nhất được ghi nhận.

Ông nói không còn nghi ngờ gì nữa, sự nóng lên toàn cầu chính là nguyên nhân gây ra những thay đổi này.

Ông Daniela Ceccarelli nói, "Biến đổi khí hậu là nguyên nhân hàng đầu, gây ra các sự kiện tẩy trắng san hô hàng loạt này. Có mối liên hệ trực tiếp giữa sự gia tăng khí thải gây hiệu ứng nhà kính (hiệu ứng lồng kính) trên toàn cầu, nhiệt độ tăng, nhiệt độ bề mặt nước biển, dẫn đến các sự kiện căng thẳng nhiệt này và sự tẩy trắng san hô hàng loạt”.

Thế nhưng ông giải thích, bức tranh rất phức tạp.

Kể từ lần tẩy trắng san hô gần nhất vào năm 2017, diện tích san hô trên rạn san hô Great Barrier đã tăng lên, có nghĩa là lượng san hô chết năm trước, chỉ còn lại diện tích san hô sống, xấp xỉ bằng mức trung bình dài hạn.

Ông Daniela Ceccarelli nói, "Vì chúng ta đã có một nền tảng quá cao, nên điều này đã phần nào làm giảm bớt tác động của đợt tẩy trắng năm 2024 và diện tích san hô đã giảm xuống gần mức trung bình dài hạn. Tuy nhiên, điều này không nhằm nhấn mạnh mức độ nghiêm trọng của những tác động này. Mặc dù vẫn còn rất nhiều san hô, nhưng đây là mức giảm kỷ lục mà chúng ta từng thấy, trong bất kỳ năm giám sát nào”.

Còn theo chuyên gia về sinh thái học nghiên cứu về rạn san hô, là Daniela Ceccarelli của AIMS, những biến động về diện tích san hô này có thể gây ra những tác động thảm khốc đến đa dạng sinh học.

Ông Daniela Ceccarelli nói, “Sự mất mát đa dạng sinh học, dường như là điều không thể tránh khỏi và điều đó được thể hiện qua sự thống trị của các rạn san hô phát triển nhanh. Nếu bạn có thể tưởng tượng rằng, sau một trận cháy rừng, những gì mọc lại đầu tiên và nhanh chóng bao phủ mặt đất là cỏ và bụi rậm, nhưng rồi bạn sẽ biết rằng chúng ta vẫn còn thiếu cây cối, cho đến khi có thêm thời gian giữa các trận cháy rừng tiếp theo. Trên các rạn san hô thì điều này cũng giống hệt nhau, chúng phát triển nhanh bắt đầu phục hồi nhưng cần thêm thời gian để đạt được sự đa dạng sinh học đầy đủ của san hô, bao gồm cả các rạn san hô phát triển chậm hơn, khỏe mạnh hơn. Và chúng ta thực sự cần sự đa dạng sinh học đó, để giữ cho các rạn san hô khỏe mạnh”.

Được biết phúc trình được đưa ra trong bối cảnh, chánh phủ liên bang đang xem xét mục tiêu khí hậu của mình, là cắt giảm lượng khí thải car-bon vào năm 2035 theo Thỏa thuận Paris, với mục tiêu tiếp theo sẽ được công bố vào tháng tới.

Trong khi đó cuộc thăm dò mới nhất, do Hội đồng Khí hậu và Mạng lưới Hành động Khí hậu công bố hôm nay cho thấy, hầu hết người dân Úc muốn chánh phủ hành động về biến đổi khí hậu.

Cuộc khảo sát của YouGov, với hơn 1.500 người bình bầu, vào tháng Bảy cho thấy 77% số người được hỏi cho rằng, chánh phủ nên hành động để giảm thiểu rủi ro, từ các hiện tượng thời tiết cực độ, như cháy rừng do biến đổi khí hậu gây ra.

Trong số những người có số phiếu bầu lớn nhất của Úc, 68% số người được hỏi thuộc thế hệ Z đồng ý rằng, chánh phủ nên đặt ra mục tiêu khí hậu mạnh mẽ hơn vào năm 2035.

Dữ liệu cho các nhóm tuổi khác không được cung cấp, mặc dù SBS đã yêu cầu.

Trong khi đó Giám đốc điều hành Hội đồng Khí hậu (Climate Council), là bà Amanda McKenzie, cho biết người bình bầu rõ ràng ủng hộ một mục tiêu khí hậu mạnh mẽ.

Bà Amanda McKenzie nói, "Chúng tôi biết rằng nhóm cử tri lớn nhất của Úc, thế hệ Thiên Niên Kỷ Millennials và Thế hệ Z, đang lo ngại về biến đổi khí hậu và điều đó một lần nữa, thể hiện trong cuộc thăm dò này. Việc đặt ra mục tiêu khí hậu mạnh mẽ vào năm 2035, sẽ giúp bảo vệ người dân Úc khỏi tác hại của biến đổi khí hậu, đồng thời thúc đẩy việc làm mới và cơ hội kinh tế, trong các ngành công nghiệp như năng lượng sạch và kim loại xanh”.

Theo chánh quyền tiểu bang Queensland, rạn san hô Great Barrier tạo ra 6,4 tỷ đô-la mỗi năm cho nền kinh tế và hỗ trợ 64 ngàn việc làm, phần lớn trong lãnh vực du lịch.

Trong khi đó ông Gareth Phillips, là Giám đốc Điều hành của ‘Hiệp hội các Công ty điều hành Công viên Biển’, cho biết các công ty du lịch đã thực hiện hơn 15 ngàn cuộc khảo sát, theo dõi rạn san hô trong giai đoạn báo cáo AIMS mới nhất và có phần lo ngại về những phát hiện của báo cáo.

Ông Gareth Phillips nói, "Các tổ chức điều hành rạn san hô đã nói và phần lớn điều này xuất phát từ nỗ lực và sự quản lý của họ, cùng với sự hợp tác với các chuyên gia nghiên cứu, cơ quan quản lý rằng, có rất nhiều địa điểm thực sự trông đẹp hơn bao giờ hết, nhưng đồng thời họ thực sự lo ngại mọi người sẽ mất hy vọng. Bởi vì những lời tuyên bố đã được đưa ra và dữ liệu cho thấy, rạn san hô đang biến động rất nhiều. Nhưng điều còn thiếu là hy vọng rằng, nó thực sự có thời gian và chúng ta có thời gian để hành động ngay bây giờ”.

Cũng đang mất hy vọng là Ủy ban Di sản Thế giới của UNESCO, tháng trước đã cảnh báo rằng, họ đang xem xét việc liệt kê rạn san hô Great Barrier vào danh sách nguy hiểm, khi họp vào năm tới, với lưu ý rằng triển vọng của kỳ quan thiên nhiên này rất kém.

Ủy ban đã yêu cầu chánh phủ nộp một báo cáo mới nhất, và cập nhật, về toàn bộ tác động của sự kiện san hô bị tẩy trắng hàng loạt hồi năm rồi.

Những tác động đó giờ đây đã rõ ràng hơn và đáng lo ngại hơn, nhờ những phát hiện của cuộc khảo sát rạn san hô gần đây nhất.