Những bằng chứng "mua bán chức quyền" vừa được báo The Age và Chương trình 60 Minutes của đài ABC phanh phui, khiến Thủ hiến Victoria Daniel Andrews phải sa thải một bộ trưởng, hai bộ trưởng xin từ chức và nhiều chính trị gia đảng Lao Động tại Victoria đang bị cảnh sát và Ủy Ban chống tham nhũng điều tra.

Những bằng chứng "mua bán chức quyền" vừa được báo The Age và Chương trình 60 Minutes của đài ABC phanh phui, khiến Thủ hiến Victoria Daniel Andrews phải sa thải một bộ trưởng, hai bộ trưởng xin từ chức và nhiều chính trị gia đảng Lao Động tại Victoria đang bị cảnh sát và Ủy Ban chống tham nhũng điều tra.

Ban điều hành đảng Lao Động toàn quốc phải đề cử hai cựu chính trị gia có uy tín lãnh đạo một cuộc điều tra nội bộ, đồng thời trong vòng ba năm tới các chi bộ tại Victoria mất quyền đưa người ra tranh cử.

Chính phủ tiểu bang Victoria (6,3 triệu dân) đã ký kết các biên bản nghi nhớ và hợp đồng riêng tham gia dự án "Vành đai và Con đường" với Bắc Kinh, và đang bị chính phủ Liên bang đặt câu hỏi.

Điều này khiến dư luận, gồm nhiều cử tri Úc gốc Việt đặt câu hỏi vụ việc gần đây tại bang Victoria sẽ ảnh hưởng gì đến các ký kết với Trung Quốc hay là không?

Phe cánh trong đảng Lao Động tại Victoria

Xin giải thích một chút về chính trị Úc.

Ở Úc đi bầu là bắt buộc và phiếu bầu được phân phối theo thứ tự ưu tiên (được gọi là two-party preferred vote) nên hầu hết các ứng cử viên hoặc của đảng Lao Động hoặc của liên minh Tự Do Quốc Gia sẽ thắng cử ở Hạ Viện và bên nào có nhiều dân biểu hơn sẽ đứng ra thành lập nội các.

Đảng Lao Động tại Victoria chia làm hai cánh tả và hữu, cánh hữu chia làm hai phe đối nghịch nhau, phe thiểu số ủng hộ đưa ông Daniel Andrews thuộc cánh tả lên làm Thủ hiến.

Những tài liệu vừa phanh phui cho thấy ông Adem Somyurek thuộc cánh hữu, dù được thu xếp làm Bộ trưởng Bộ về chính quyền địa phương (Local Government Minister), vì phe ông có đến 5,000 đảng viên nên rất coi thường Thủ hiến Andrews và muốn lật đổ ông.

"Branch stacking"

Với phương cách bầu cử nói trên các khu vực có đa số dân lao động và người sắc tộc thường là các đơn vị chắc chắn đảng Lao Động sẽ thắng cử, các phe cánh ào ạt kết nạp đảng viên để có số phiếu cao nhất đưa người trong phe cánh ra tranh cử.

Nhiều đảng viên sắc tộc được kết nạp theo kiểu quen biết và chiêu dụ, nên đảng viên thường rất ít hiểu biết về chính trị, ngay cả tên dân biểu đại diện cho khu vực hay tên thủ hiến còn không biết.

Gian lận xảy ra khi các đảng viên được kẻ mối lái đóng niên liễm cho, hay sử dụng tên người không cư ngụ trong khu vực, hay thậm chí sử dụng tên người đã chết để ghi danh.

Các gian lận này chỉ xảy ra trong nội bộ đảng Lao Động nên không bị luật pháp Úc kềm chế, ước tính ra có tới một phần tư số đảng viên Lao Động tại tiểu bang Victoria là đảng viên ma hay đảng viên không hề sinh hoạt.

Gần đây một số đảng viên đảng Tự Do tại Victoria cũng sử dụng "branch stacking" để đưa người ra tranh cử.

Môi giới quyền lực

"Branch stacking" đã trở nên thông dụng đến độ các chính trị gia xây dựng phe cánh, rồi chọn ra một người chịu làm môi giới "bảo vệ" cho họ ghế tại các khu vực an toàn.

Dân biểu Adem Somyurek một người Úc gốc Thổ Nhĩ Kỳ bị tố cáo là một môi giới (powerbroker) đã trả tiền cho hàng ngàn đảng viên giả mạo, ra lệnh giả chữ ký, sử dụng các nhân viên hưởng lương chính phủ và sử dụng phương tiện văn phòng chính phủ để chiêu dụ đảng viên "branch stacking".

Một số việc làm nói trên là phạm pháp, nên nhiều dân biểu và nghị sĩ cả tiểu bang lẫn liên bang, và nhiều đảng viên trong chính phủ, dính líu với Adem Somyurek đang được cảnh sát và Ủy Ban bài trừ tham nhũng điều tra.

Nghĩ gì về Trung Quốc?

Thế nhưng điều đáng quan tâm là hằng trăm những bằng chứng thâu hình và thâu âm nội bộ được tiết lộ ra báo chí cho thấy phe của Adem Somyurek đã có nhưng bất đồng lớn về phương cách môi giới và có thể về chính sách với Bắc Kinh.

Một số thâu hình được biết đã diễn ra ra tại chính văn phòng của Dân biểu Lao động liên bang ông Anthony Byrne.

Việc thâu hình, thâu âm, tiết lộ các thông tin trong trường hợp này là hoàn toàn phù hợp với luật pháp tại tiểu bang Victoria.

Ông Anthony Byrne phổ biến một thông báo cho biết ông sẵn sàng hợp tác với cảnh sát và ủy ban bài trừ tham nhũng trong cuộc điều tra.

Adem Somyurek đáp trả thế nào?

Ông Adem Somyurek công bố cho báo chí một số điện thư, trong đó Dân biểu Anthony Byrne nặng nề chỉ trích cựu lãnh đạo đảng Lao động Bill Shorten và Thủ hiến bang Victoria Daniel Andrews.

Dân biểu Anthony Byrne cho biết ông Adem Somyurek đã tiết lộ một cách có chọn lựa trong số các tài liệu trao đổi giữa hai người, còn ông Adem Somyurek cho biết sẽ tiếp tục đưa ra công luận các tài liệu mà ông có được.

Tiểu bang Victoria là tiểu bang duy nhất tại Úc ký kết thỏa thuận "Vành đai và Con đường" với Bắc Kinh, ngược lại chính sách của đảng Lao Động cấp liên bang và của các tiểu bang khác.

Dân biểu Anthony Byrne là Phó chủ tịch Ủy ban Tình báo Quốc hội Liên bang Úc, vai trò và nhiệm vụ của ông hoàn toàn đối nghịch với chính sách của Thủ hiến Victoria ông Daniel Andrews.

Những thông tin nội bộ về việc ký kết và các buổi họp với Bắc Kinh cũng đã được tiết lộ ra báo chí, một ngày đẹp trời "người đưa tin" có thể sẽ công khai danh tánh và chính thức tuyên bố việc tiết lộ thông tin nội bộ là để bảo vệ lợi ích và chủ quyền quốc gia.

Có chấm dứt các hợp đồng với Bắc Kinh?

Câu hỏi quan tâm nhất đối với những người chúng tôi biết trong cộng đồng cử tri gốc Việt là liệu những bê bối được tiết lộ có thể dẫn đến quyết định chấm dứt các hợp đồng đầu tư và vay mượn với Bắc Kinh.

Việc vừa xảy ra nên chưa thể tiên đoán những gì sẽ tiếp tục xảy ra nhưng một số điều có thể thấy được:

"Vành đai và Con đường" là chính sách chung của đảng Lao Động tại Victoria;

Phe Lao Động tại Victoria hiện đang nắm 55 ghế Hạ Viện, trong khi đối lập liên minh Tự do Quốc gia chỉ nắm 27 ghế, một khoảng cách rất xa để có thể đảo ngược tình thế;

Thứ tư, Thượng viện cũng do đảng Lao Động nắm giữ nên mọi đạo luật đều được Lưỡng Viện dễ dàng thông qua; và

Thứ năm, "branch stacking" thường xuyên xảy ra, đảng Lao Động thường chỉ trừng phạt những người trực tiếp gây ra, chỉ sau vài tháng cử tri tha thứ đâu lại vào đó.

Nhưng ngược lại các bê bối của đảng Lao Động sẽ được đối lập và các đảng khác khai thác ảnh hưởng đến cuộc bầu cử liên bang có thể diễn ra trong năm 2021.

Thủ tướng liên bang Úc, Scott Morrison thuộc đảng Tự Do chỉ mới tuyên bố đây là chuyện của đảng Lao Động nên ông để cho Thủ lãnh Lao Động Anthony Albanese thu xếp.

Còn Thủ hiến Daniel Andrews đã đồng ý để Ban điều hành đảng Lao Động toàn quốc kiểm soát sinh hoạt chính trị của chi nhánh Victoria, nên có thể ông Andrews phải lắng nghe và thỏa hiệp với đảng Lao Động cấp liên bang.

Phó chủ tịch đảng Lao Động Úc, cấp liên bang, Richard Marles nói rằng một chính phủ Lao Động tương lai sẽ không ký "Vành đai và Con đường" với Trung Quốc, theo trang The Age.

Kết luận

Tóm lại chính trị tại Úc không phải là tuyệt vời mà thường xuyên xảy ra những bê bối quyền lực.

Nhưng nhờ có truyền thông báo chí độc lập, các cơ quan hành chính độc lập, các phe cánh nội bộ, các đảng đối lập nên hệ thống chính trị càng ngày càng hoàn chỉnh hơn và cuối cùng cử tri sẽ quyết định đảng cầm quyền cũng như các chính sách có lợi nhất cho nước Úc.

Bài thể hiện quan điểm riêng của ông Nguyễn Quang Duy từ Melbourne, Australia.

Nguyễn Quang Duy