Người biểu tình tuần hành bên ngoài văn phòng Rio Tinto ở thành phố Perth hôm tháng Sáu. Nguồn: AAP

Một số lãnh đạo cấp cao của tập đoàn khai khoáng Rio Tinto đã phải từ chức, theo sau việc phá hủy các địa điểm văn hóa lịch sử của người Thổ dân tại Tây Úc. Thông tin được đưa ra sau hơn ba tháng tập đoàn này đứng dưới áp lực của công chúng và cổ đông, cũng như trước cuộc điều tra của quốc hội về vụ việc.

Tập đoàn khai thác mỏ khổng lồ Rio Tinto sẽ từ giã người đứng đầu tập đoàn và hai lãnh đạo cấp cao khác, trong bối cảnh phản đối mạnh mẽ về việc phá hủy các hang động ở Juukan Gorge.

Giám đốc điều hành Jean Sebastien-Jacques sẽ từ chức một khi công ty tìm được người thay thế hoặc vào cuối tháng Ba năm sau.

Người đứng đầu quặng sắt Chris Salisbury và giám đốc mối quan hệ tập đoàn Simone Niven cũng đã từ bỏ vị trí của mình.

Hội đồng Chức danh Bản địa Quốc gia (viết tắt là NNTC) tỏ ra hài lòng trước các quyết định từ chức trên đây - nhưng nói rằng cần có thêm nhiều việc phải làm.

Giám đốc điều hành của NNTC, Jamie Lowe, hiện kêu gọi các luật tiểu bang và liên bang bảo vệ tốt hơn các di sản văn hóa, và có thêm sự hiện diện của người thổ dân trong ban lãnh đạo của Rio Tinto.

Ông Lowe nói  “Chúng ta cần một sự chuyển đổi mạnh mẽ về văn hóa của các tập đoàn triệu đô, tỷ đô như thế này. Và cách duy nhất chúng ta có thể làm được điều đó là những gì chúng tôi đã làm. Chúng tôi đã vẽ một đường ranh giới trên cát và chúng tôi nói đã quá đủ”.

"Có một sức mạnh trong cộng đồng dân cư và chúng ta cần phải tiếp tục duy trì động lực đó cho tới khi có một sự thay đổi lớn hơn.”

Vào tháng Năm, địa điểm 46,000 năm tuổi của người Thổ dân đã bị làm nổ tung trong quá trình mở rộng mỏ. Vụ việc khiến phá hỏng nhiều di vật vô giá liên kết chủ sở hữu truyền thống với tổ tiên của họ.

Một cuộc điều tra của quốc hội tiết lộ rằng Rio có thể đã tránh được việc phá hủy địa điểm trên, thế nhưng đã lựa chọn tiến hành kế hoạch một cách bí mật đối với những người chủ nhân truyền thống.

Trong một thông cáo, chủ tịch Rio Tinto Simon Thompson nói như sau:

“Chúng tôi quyết tâm lấy lại niềm tin của những người Puutu Kunti Kurrama, Pinikura, cũng như các Chủ nhân Truyền thống khác. Chúng tôi đã lắng nghe những lo ngại từ các cổ đông rằng việc thiếu trách nhiệm giải trình cá nhân sẽ làm suy yếu khả năng của chúng tôi trong việc xây dựng lại niềm tin đó và đi lên phía trước.”

Những đơn từ chức được đưa ra sau một làn sóng phản đối quyết liệt từ các nhà đầu tư vào tập đoàn, những người cho rằng việc trừng phạt bằng cách chỉ đơn thuần cắt tiền thưởng là quá ít ỏi.

James Fitzgerald từ Trung tâm giám sát trách nhiệm của tập đoàn gọi cách ứng xử của các nhà đầu tư là “đúng đắn”.

Ông Fitzgerald nói rằng các giám đốc của công ty đã không thể hiện đúng vai trò lãnh đạo trong những tháng theo sau vụ phá hoại các hang động.

“Từ quan điểm của nhà đầu tư, đây là vấn đề về lợi ích cá nhân. Bạn không chỉ đơn giản nhìn vào giá cổ phiếu của Rio Tinto ngày hôm nay."

“Việc đánh mất danh tiếng trong mối quan hệ với các cộng đồng có nghĩa là nó sẽ trở nên khó khăn hơn cho Rio Tinto để được chấp nhận trong các khu vực mới cho các dự án mới trong tương lai”.

Hiện đang có nhiều lo ngại gia tăng về việc thiếu các quy định quản lý tại Tây Úc, dẫn đến việc các công ty khai thác mỏ có quyền hoạt động tự do tại các địa điểm văn hóa truyền thống của người Bản địa.

Bộ trưởng các vấn đề người Thổ dân Ben Wyatt hy vọng sẽ đưa ra các luật khắt khe hơn nữa lên quốc hội vào cuối năm nay.

“Đạo luật Di sản Thổ dân năm 1972 rất tồi tệ. Tôi thực sự hài lòng rằng trong vòng ba năm qua, chúng tôi đã làm việc trên vấn đề này và hiện đã có thể đưa ra một bản dự thảo luật - giúp đưa tiếng nói của người Thổ dân Úc vào các thỏa thuận di sản, điều chưa từng xảy ra trước đây”.

Thủ hiến Tây Úc Mark McGowan đã bảo vệ hành động của chính phủ tiểu bang, khi phê duyệt các kế hoạch mở rộng khu khai thác mỏ.

“Các phê duyệt đã được đưa ra vào năm 2013 dưới chính phủ Tự do - Quốc gia tiền nhiệm. Đó rõ ràng là một chuỗi đáng thất vọng của các sự kiện. Đây là những phần vô giá của lịch sử nước Úc. Rõ ràng công ty đã tự ra quyết định xung quanh các lãnh đạo cấp cao của họ. Tôi sẽ để những quyết định đó cho công ty.”