Hình ảnh Thủ tướng Anthony Albanese (bên trái) bắt tay ông Galarrwuy Yunupingu, chủ tịch tổ chức Yothu Yindi Foundation, ảnh: AAP

Một người đi đầu trong phong trào đòi quyền đất đai của thổ dân đã chết. Người đàn ông 74 tuổi Yunupingu đã qua đời tại ngôi nhà phía đông bắc Arnhem Land ở Lãnh thổ phía Bắc sau một thời gian dài chiến đấu với bệnh tật.

Một trong nhiều khoảnh khắc lịch sử do Yunupingu, người đã cống hiến cả cuộc đời mình cho quyền của thổ dân lãnh đạo, là tuyên bố của Burunga năm 1989.

Yunupingu nói "Và nếu tuyên bố đó sẽ tiếp tục và tồn tại trong 200 năm tới, hãy đạt được nó ngay bây giờ. Hãy làm cho nó đúng. Hãy làm cho đúng, làm cho đúng vì chúng ta đã chờ đợi cái ngày đang diễn ra bây giờ."

Thủ tướng Bob Hawke khi đó đã đưa ra một lời hứa không bao giờ được thực hiện.

"Sẽ có một hiệp ước được đàm phán giữa người Thổ dân và Chính phủ thay mặt cho người dân Úc."

Khoảnh khắc này đã trở thành bất tử nhờ ban nhạc Yothu Yindi của anh trai Yunupingu sáng tác sau đó, trong sự thất vọng vì thiếu tiến bộ.

Bài hát nổi tiếng đã thúc đẩy cuộc đấu tranh giành quyền của người bản địa đứng đầu bảng xếp hạng âm nhạc vào năm 1991.

Đối với Yunupingu, đó là một cuộc đấu tranh kéo dài hàng chục năm trong một cuộc đời phi thường.

Sự ra đi của ông đã được xác nhận trong một tuyên bố từ Quỹ Yothu Yindi:
“Yunupingu là người chủ trì các nghi lễ và là người lưu giữ các dòng bài hát của người Yolngu. Ông ấy nắm giữ những cái tên sâu thẳm trong xương tủy của đất nước và sự hiểu biết thiêng liêng của người dân ông ấy.”

Một trưởng lão Yolngu được kính trọng và là thủ lĩnh của tộc Gumatj, Yunupingu sinh ra ở Yirrkala - một cộng đồng ở vùng đất Arnhem trên bờ biển phía đông bắc của Lãnh thổ phía Bắc.

Ông được đào tạo tại trường truyền giáo địa phương và tham gia cuộc đấu tranh đòi quyền lợi đất đai khi giúp cha mình soạn thảo Đơn kiện Bark nổi tiếng năm 1963 - văn bản đầu tiên của thổ dân được Nghị Viện Úc công nhận.

Họ tìm kiếm sự công nhận quyền đối với đất đai truyền thống, kêu gọi chính phủ xem xét lại việc sử dụng 300 km Đất Arnhem để khai thác bauxite.

Nhưng kiến nghị thất bại và mỏ vẫn tiếp tục - nhưng nó đã giúp biến Yunupingu trở thành một nhà lãnh đạo và tiếng nói mạnh mẽ cho thổ dân.

Nhưng ông chỉ là bù nhìn trong Hội đồng Đất đai phía Bắc, cơ quan đại diện cho thổ dân trong vùng.

Yunupingu là Người Úc của Năm vào năm 1978 và trong khi ảnh hưởng của ông lan rộng khắp đất nước, ông vẫn sống cuộc sống của mình giữa những người dân của ông.

Ông đã giúp tạo ra Lễ hội Garma hàng năm, một sự kiện văn hóa thổ dân rất được yêu thích, thu hút sự tham dự của các thủ tướng, các nhà lãnh đạo công nghiệp cũng như người dân Úc bình thường.

Ông đã rời khỏi Hội đồng Đất đai vào năm 2004.

“Tôi dự định sẽ nghỉ ngơi để có thể làm mọi việc với gia đình và tham gia nhiều hơn vào các trách nhiệm và phát triển kinh tế của khu vực, không chỉ cho gia đình tôi mà còn cho những người khác."

Cuộc tranh đấu của ông ấy để bảo vệ các quyền của thổ dân còn lâu mới kết thúc.

Yunupingu quả quyết "Những quyền này là hiển nhiên. Những quyền này là nền tảng cho vị trí của chúng ta trong quốc gia Úc".

Pinupingu đã đứng bên cạnh Anthony Albanese tại Lễ hội Garma năm ngoái khi Thủ tướng chuyển sang đề cao Tiếng nói của Người bản địa trong nghị viện.

"Để cùng đồng hành với những người thuộc các Quốc gia Thứ nhất hướng tới sự hòa giải. Để thực hiện cuộc hành trình đó, để chấp nhận lời đề nghị hào phóng để sửa chữa sai lầm, là điều nhiều hơn những gì có thể được mong đợi trong lịch sử của lục địa đảo vĩ đại này kể từ năm 1788. Chúng tôi đang tiếp tục hành trình đó và chúng ta sẽ cùng nhau hoàn thành nó."

Điều đó cũng chính là di sản của một trong những người tiên phong dấn thân đầu tiên trên con đường dài và gập gềnh đó.