Hình ảnh một con bọ rùa. Nguồn: AAP / Jean Michel Labat / ardea.com/MARY EVANS

Ladybirds hay bọ rùa được nhiều người yêu thích. Một số người tin rằng màu sắc tươi sáng và những chấm bi trên lưng của chúng mang lại may mắn. Giờ đây, loài bọ nhỏ xíu xinh đẹp này đang khẳng định nó thật sự là loài bọ may mắn khi một nghiên cứu mới của Đại học Murdoch cho thấy loài côn trùng nhỏ này là sát thủ ăn sâu bệnh rất hữu ích cho nông nghiệp.

Bọ rùa hay ladybirds, trong lịch sử và trên một số nền văn hóa được cho là mang lại may mắn cho những ai bắt gặp chúng.

Những thành viên nhỏ bé của gia đình bọ cánh cứng này có nhiều màu sắc bao gồm đỏ, cam và vàng với những chấm bi đặc biệt trên lưng.

Giờ đây, một nhà khoa học đang thử vận may với những giống côn trùng xinh đẹp này trong lĩnh vực nông nghiệp lương thực của Úc.

Tiến sĩ Shovon Chandra Sarkar là một nhà nghiên cứu thuộc Đại học Murdoch đã thành công trong việc huấn luyện bọ rùa ăn các loài gây hại, cụ thể là loài rầy psyllid phát triển mạnh ở khoai tây và cà chua.

"Chúng tôi mang chúng đến phòng thí nghiệm cả một đàn lớn. Rồi chúng huấn luyện chúng ăn những con rầy khoai tây cà chua, sau đó, chúng tôi thả chúng vào khu vực nhà kính và lập lại thí nghiệm này."

Ông Sarkar nhận thấy khi bọ rùa ladybirds được làm quen với rầy đủ sớm trong vòng đời của chúng, chúng có thể học cách nhận biết giống rày khoai tây cà chua là con mồi ưa thích.

Bản thân rầy cà chua có thể gây thiệt hại năng suất cây trồng hơn 50% và cũng có thể lây lan một loại vi khuẩn gây bệnh nghiêm trọng gọi là 'ngựa vằn' ở cây khoai tây và cà chua.

"Khi bạn cắt củ khoai tây, bạn thấy ruột nó bị mất màu và có những nang đen. Đó là do loài rầy psyllid đã hút chất diệp lục làm thức ăn. Chất diệp lục được thực vật sử dụng để tạo ra dưỡng chất, vì vậy rầy psyllid làm cây khoai tây bị bệnh bị mất sức và ảnh hưởng đến chất lượng của củ khoai tây."

Rầy psyllid cũng ăn cây ớt chuông, ớt, kỷ tử (goji berry), cà chua thân gỗ (tamarillo), cà tím và khoai lang.

Tiến sĩ Sarkar đã nghiên cứu hai loài bọ rùa ladybird khác nhau: một loài có nguồn gốc từ Úc (coccinella transversalis) và một loài không phải bản địa (hippodamia verriegata).

"Tôi đã làm việc trên hai lòai bọ rùa. Một con có nguồn gốc từ Úc và một con khác được giới thiệu ở Queensland vào năm 2002, và bây giờ nó có mặt khắp nơi ở Úc. Cả hai loài đều có bán trên thị trường. Đó là lý do tại sao tôi chọn hai loại này để người trồng trọt có thể mua từ công ty. Những con bọ rùa khác chúng tôi chưa thử, có lẽ sau này chúng tôi có thể thử."

Cả hai loại bọ rùa này đều có thể được nông dân mua trực tuyến và ông Sarkar cho biết chúng có thể dễ dàng được huấn luyện để ăn sâu bọ.

Tiến sĩ Mary Whitehouse là nhà sinh thái học hành vi tại Đại học Macquarie cho biết điều này có thể rất có lợi.

"Một số trang web khác nhau cung cấp các biện pháp kiểm soát sinh học khác nhau, trong các sản phẩm mà họ giới thiệu là bọ rùa. Điều thú vị là công việc mà những con bọ được trình bày ở đây là chúng đã được đào tạo để tập trung vào rầy. Điều đó thật thú vị. Vì vậy, nếu bạn định sử dụng nó thì bạn sẽ cần làm việc với một trong những nhà cung cấp tác nhân kiểm soát sinh học này để chắc chắn rằng những con bọ bạn nhận từ những công ty thương mại đã được huấn luyện để ăn những loài rày gây hại này."

Phó giáo sư Đại học Melbourne Paul Umina [[yoo-MY-nuh]], chuyên về nông nghiệp bền vững, cho biết có một số cách khác nhau để nông dân có thể sử dụng bọ rùa và các côn trùng có ích khác.

"Tôi đoán cách đầu tiên là, như bạn đã đề cập, đưa những loài côn trùng có ích này vào hệ thống trồng trọt. Ví dụ, có một số cơ sở côn trùng thương mại khác nhau ở Úc thực sự nhân giống những loài côn trùng có ích này và họ bán chúng cho nông dân. Do vậy mà nông dân có thể mua chúng, và chúng được gửi đến đất của một nông dân cụ thể, sau đó họ có thể thả những côn trùng có ích đó vào hệ thống trồng trọt của họ. Đó là một cách thực sự hiệu quả để đạt được kiểm soát sinh học. Có rất nhiều loài côn trùng có ích này đã tồn tại và hiện diện trong rất nhiều hệ sinh thái tự nhiên của chúng ta."

Giáo sư Umina cho biết vấn đề là bảo tồn những loài côn trùng có ích này vốn đã có mặt trên các vùng trồng trọt ở Úc.

Các nhà khoa học đang ngày càng chuyển sang các phương pháp như vậy để thay thế cho hóa chất nông nghiệp, thường giảm hiệu quả khi rày, nấm và sâu bệnh phát triển sức đề kháng và lờn thuốc theo thời gian.

"Ừ, tôi đoán đó là một trong những thách thức mà chúng ta phải đối mặt ở Úc, và cả ở các quốc gia khác. Chúng ta sử dụng thuốc trừ sâu và các loại thuốc diệt côn trùng diệt cỏ khác trong hệ thống canh tác của mình. Và như tôi đã đề cập, chúng rất hiệu quả. Chúng hoạt động rất tốt, nhưng thật không may, đôi khi loài gây hại mà chúng ta đang nhắm đến lại tiến hóa để kháng lại những hóa chất đó. Điều đó gây ra một vấn đề nan giải thực sự nông dân và người trồng trọt bởi vì những hóa chất mà họ đang sử dụng để kiểm soát sinh vật gây hại có thể không còn tác dụng nữa. Đôi khi thì cũng có những hóa chất khác mà họ có thể chọn để thay thế, nhưng cũng có khi là không, và điều này không phải là hiếm."

Tiến sĩ Whitehouse cho biết việc sử dụng côn trùng có ích, như bọ rùa, kết hợp với các phương pháp Quản lý tổng hợp đa hướng khác có thể là một giải pháp thay thế cho hóa chất trong việc kiểm soát các loài nấm sâu bệnh có hại cho cây trồng.

"Tôi nghĩ nó thật tuyệt. Tôi nghĩ những gì anh ấy nghiên cứu cho thấy rằng bạn có thể tập trung vào một con bọ cụ thể cho một con rày cụ thể. Và tôi nghĩ điều đó hữu ích. Vì khi bạn mở rộng diện tích cây trồng, bạn sẽ gặp một vấn đề với các loài sâu rầy gây bệnh cụ thể, và bạn có thể mua những con bọ rùa từ các cơ sở đã huấn luyện chúng hoặc có bố mẹ đã được huấn luyện. Bạn cũng biết là những con trưởng thành, đặc biệt là các con mái đã ăn các con rầy gây bệnh đó, nên con cái của chúng có rất nhiều khả năng cũng tiếp tục như vậy. Đó là những gì mà nghiên cứu này gợi ý cho thấy và như vậy điều đó có thể rất hữu ích."