Ảnh: SBS, Nguồn: SBS

Chính phủ Tiểu bang Tây Úc đã đồng ý với một thỏa thuận lịch sử trị giá 180,4 triệu đô-la để giải quyết sự bất công kéo dài hàng thập kỷ về tiền lương bị đánh cắp của hàng nghìn công nhân Thổ dân trong khoảng thời gian từ 1936 đến 1972.

Một chương đen tối trong lịch sử Tây Úc cuối cùng cũng khép lại với ánh sáng công lý khi chính quyền tiểu bang đồng ý với một thỏa thuận lịch sử trị giá 180,4 triệu đô-la cho hàng nghìn công nhân Thổ dân bị cướp tiền lương từ năm 1936 đến năm 1972.

Các khoản thanh toán bao gồm một khoản tiền lên tới 15,4 triệu đô-la cho chi phí pháp lý của người nộp đơn.

Thủ hiến Tây Úc, Roger Cook, đã đưa ra thông báo.

"Rõ ràng, chúng tôi muốn thấy công lý được trao cho những người này. Chúng tôi cũng cần đảm bảo rằng chính phủ bảo vệ lợi ích của người nộp thuế ở Tây Úc.”

“Chúng tôi tin đã đạt được sự cân bằng phù hợp. Rõ ràng đó là một chặng đường dài và một quá trình khó khăn với một số cuộc trò chuyện không dễ dàng."

Vụ kiện tập thể được phát động vào năm 2020 bởi Mervyn Street, một chủ sở hữu truyền thống của Kimberley Stockman và Gooniyandi, 72 tuổi, người đã từng bước tìm cách khắc phục những bất công mà người lao động Thổ dân phải chịu đựng trong thời kỳ này.

Bộ trưởng Thổ dân sự vụ của tiểu bang, Tiến sĩ Tony Buti, nói rằng việc dàn xếp là sự thừa nhận những sai lầm trong quá khứ.

Tiểu bang cũng sẽ đưa ra lời thừa nhận và xin lỗi công khai tại Quốc hội Tây Úc vào 28 tháng 11 với những người lao động Thổ dân còn sống và đã qua đời.

Việc giải quyết phải được Tòa án Liên bang Úc phê duyệt, sau đó tòa án sẽ quyết định số tiền chính xác của từng nguyên đơn.

Người ta tin rằng ông Street sẽ ủng hộ những người làm việc lâu nhất theo luật nói trên sẽ nhận được mức bồi thường cao nhất.

Tiền lương bị đánh cắp là gì?

Giáo sư Kinh tế và Lịch sử Thương mại tại Đại học Nam Úc, Martin Shanahan, giải thích tiền lương bị đánh cắp là gì.

“Tiền lương bị đánh cắp đề cập đến một khoản thanh toán mà Thổ dân lẽ ra phải nhận được trong nhiều thập kỷ. Vì nhiều lý do khác nhau ở các tiểu bang, họ đã không nhận được toàn bộ số tiền hoặc bất kỳ khoản nào trong số đó.”

“Nó đề cập đến một tập hợp các khoản thanh toán bao gồm tiền hỗ trợ của chính phủ Liên bang cho đến những thứ như lương hưu hoặc các khoản tiền cho góa phụ và cho công việc được thực hiện tại các trạm chăn nuôi gia súc hoặc tại các cơ quan truyền giáo nhưng không được trả tiền."

Làm sao điều này lại xảy ra?

"Vấn đề thực tế đã xảy ra là đáng lẽ họ phải nhận một số khoản tiền từ chính phủ liên bang dưới hình thức trợ cấp, có thể là trợ cấp cho góa phụ, hoặc thứ gì đó tương tự.”

“Số tiền đó đáng lý ra được trả cho họ, thì lại được trả cho một cơ sở truyền giáo nơi họ đang sống hoặc có thể được trả cho một trạm chăn nuôi gia súc nơi họ đang sống.”

Những người ở cơ sở truyền giáo đó hoặc tại các trại gia súc giữ lại những khoản thanh toán đó, nói với Thổ dân rằng họ sẽ chuyển vào tài khoản ngân hàng của Thổ dân.

Trong nhiều trường hợp, mọi người không bao giờ nhìn thấy số tiền đó nữa. Hoặc nếu họ có nhận được thì đó chỉ là một phần rất nhỏ so với số tiền thực sự được trả vào.

Việc đền bù có ý nghĩa gì?

Vicky Antzoulatos là Trưởng phòng Vụ kiện tập thể tại Shine Lawyers, người đại diện cho các nguyên đơn.

Bà hy vọng vụ kiện tập thể có thể truyền cảm hứng để hiểu rõ hơn về trải nghiệm của thổ dân ở Tây Úc.

 “Người lao động và con cháu của họ phải chịu bất lợi giữa các thế hệ vì luật pháp được áp dụng ở tiểu bang Tây Úc trong nhiều thập kỷ đã ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống và sinh kế của người Thổ dân.”

Cậu Jim Morrison là chủ tịch của Tổ chức Thế hệ thổ dân bị đánh cắp ở Tây Úc.

Ông có nhiều cảm xúc về quyết định của chính phủ Tây Úc.

"Tôi cho rằng một phần trong tôi nói rằng đây là một điều tuyệt vời. Cuối cùng nó cũng xảy ra. Tôi rất hào hứng với điều đó.”

“Nhưng phần khác trong tôi lại nghĩ tại sao lại mất nhiều thời gian như vậy? Số tiền đó đã đi đâu rồi? Tiền lãi ở đâu trong số tiền bị đánh cắp đó?”

“Tôi mừng vì họ thực sự nhận ra rằng đó là tiền bị đánh cắp. Vì vậy, đó là điều tốt, tôi nghĩ nó đóng lại chuyện buồn cho rất nhiều người thuộc Thế hệ bị đánh cắp đã mất đi tiền lương ở bất cứ đâu, bất kể họ đang ở giai đoạn nào trong cuộc đời.”

“Bởi vì người dân của chúng tôi đã đi từ cơ quan truyền giáo đến trang trại, mục vụ và bất cứ nơi nào khác, nơi mọi người chủ đều lợi dụng lấy tiền của chúng tôi vì chúng tôi không phải là công dân."

Cậu Jim rất đau buồn trước thực tế là nhiều người bị cướp tiền lương đã chết, nhưng được an ủi khi biết con cháu của họ sẽ được hưởng lợi.

"Mọi người đang chết dần chết mòn. Chúng tôi đã có một số người chết trong tháng trước, những người có thể đủ điều kiện. Tôi nghĩ một phần của ân huệ cứu rỗi là con cháu của họ có thể hình thành được từ sự kết thúc của các bậc trưởng bối. Tôi biết nhiều người đã nói tiền đền bù có thể không nhiều, nhưng tôi đang mua bia mộ cho bố mẹ tôi. Có nhiều cảm xúc về tất cả những điều đó.”

“Tôi thách thức những người đang lắng nghe, dù họ là người da đen hay da trắng, bạn cảm thấy thế nào nếu biết 3/4 số tiền lương của mình được giữ dưới dạng quỹ tín thác? Bạn sẽ sống thế nào trong thế giới này nếu không có thu nhập thích hợp? Điều gì sẽ xảy ra cho con cái của bạn?”

Năm 2019, chính phủ Queensland đã trả gần 200 triệu đô-la cho những người lao động Thổ dân và gia đình họ bị mất lương trong hoàn cảnh tương tự.

Chính phủ Tây Úc cho biết thỏa thuận dàn xếp công nhận quá khứ và ghi nhận những đóng góp quý giá của người dân các Quốc gia Bản địa.

Nhưng Giáo sư Shanahan giải thích vẫn còn những lo ngại về vấn đề này trên khắp đất nước. 

"Có khá nhiều khoản thanh toán được trả ở Queensland, chẳng hạn như trong quá khứ, Tây Úc, Nam Úc và New South Wales. Nhưng trong tất cả các trường hợp này, chúng đã được giải quyết theo cách tiếp cận pháp lý. Số tiền được trả lại thường khá thận trọng, ngay cả khi chính quyền tiểu bang đồng ý, vụ kiện tại tòa cho thấy họ sẽ bồi thường cho những người bị ảnh hưởng còn sống sót. Và nó thường chỉ được trả cho những người có thể chứng minh rõ ràng rằng họ bị ảnh hưởng."

Ông cho biết ảnh hưởng của việc bị đánh cắp tiền lương vẫn tiếp tục cho đến ngày nay.

"Một trong những hậu quả chính của việc bị đánh cắp tiền lương, bên cạnh sự bất công với rất nhiều người, là hiệu ứng tích lũy giữa các thế hệ...”

“Khi bạn có cả một thế hệ nhận được ít hơn nhiều so với mức họ đáng lẽ phải nhận được trong toàn bộ thù lao của họ, bạn không chỉ ảnh hưởng đến những người không được trả lương xứng đáng mà còn ảnh hưởng đến các thế hệ tiếp theo."