Kế hoạch để lập bãi thải hạt nhân tại Napandee đang bị đe dọa tại Thượng viện. Ảnh: Alamy Kho ảnh

 

NAM ÚC - Những người nắm giữ quyền sở hữu bản địa (Native title) sẽ tới thủ đô Canberra để vận động các thượng nghị sĩ chống lại bãi rác, nói rằng họ đã bị loại khỏi cuộc bỏ phiếu của cộng đồng đối với bãi rác này.

Chính phủ liên bang có kế hoạch thiết lập một bãi rác thải hạt nhân ở khu vực tiểu bang Nam Úc phải đối mặt với rào cản của Thượng viện, khi Đảo Lao động trì hoãn quyết định về việc có nên hỗ trợ kế hoạch này hay không, và những người nắm giữ quyền sở hữu bản địa (Natvie title) chuẩn bị đến Canberra để vận động hành lang chống lại quyết định xây dựng bãi rác.

Kế hoạch thành lập bãi rác mới tại Napandee gần Kimba trên Bán đảo Eyre Peninsula, tiểu bng Nam Úc, đã được trình cho Hạ viện hồi đầu tháng này, chỉ hai tuần sau khi Bộ trưởng tài nguyên lúc đó, Matt Canavan, tuyên bố cộng đồng đã bỏ phiếu 62% đồng ý với cơ sở xử lý chất thải mới này.

 

Chính phủ đang đẩy mạnh tiến trình với kế hoạch này, mặc dù kết quả bỏ phiếu bị thách thức tại tòa án liên bang bởi cộn đồng những người giữ quyền sở hữu bản địa Barngarla, những người bị loại khỏi cuộc bỏ phiếu vì họ không phải là những người đóng thuế đất (ratepayers)

Jason Bilney, Chủ tịch của Barngarla Determination Aboriginal Corporation (tạm dịch: Liên đoàn Thổ dân Định trị Barngarla), cho biết 200 người giữ quyền sỡ hữu bản địa địa phương (local native title) đã bị loại khỏi cuộc bỏ phiếu của cộng đồng Kimba mặc dù nhiều lần yêu cầu cho cả hai hội đồng và chính quyền liên bang rằng lá phiếu của họ phải được tính vào.

Liên đoàn này đang thách thức cuộc bỏ phiếu tại tòa án liên bang, tuyên bố việc họ bị loại ra là vi phạm đạo luật chống phân biệt chủng tộc. Phiên tòa của tòa án liên bang đã được nghe vấn đề này vào thứ Sáu tuần trước.
 

Bộ trưởng ngành công nghiệp của Đảng Lao động, Brendan O’Connor, dự kiến ​​sẽ phác thảo các mối quan tâm của đảng này khi cuộc tranh luận diễn ra tại Hạ viện vào thứ Tư, nhưng cũng nói với các nghị sĩ rằng Úc cần phải thành lập một cơ sở quản lý chất thải phóng xạ quốc gia.

O’Connor nói “Chúng ta không có lựa chọn nào về việc chúng ta có các cơ sở này hay không, y học hạt nhân là một phần trong chăm sóc sức khỏe hiện đại”

Khi đưa ra kế hoạch, bộ trưởng tài nguyên mới được bổ nhiệm, Keith Pitt, cho biết kế hoạch này đã đúc kết việc tìm kiếm một địa điểm thích hợp “mà đã được thực hiện trong hơn 40 năm qua”. Ông Pitt nói trước nghị viện “ Hoạt động thành công của cơ sở quản lý chất thải phóng xạ quốc gia sẽ cải thiện đáng kể sự an toàn và an ninh của việc quản lý chất thải phóng xạ ở Úc”

“Việc thành lập cơ sở tại Napandee sẽ làm cho việc quản lý chất thải phóng xả ở Úc được  an toàn và hiệu quả, và hỗ trợ sự bền vững về kinh tế và xã hội lâu dài của cộng đồng Kimba.”

Là một phần trong đề xuất của chính phủ về việc thiết lập bãi rác, cộng đồng Kimba cũng sẽ nhận được một khoảng tiền phát triển cộng đồng trị giá 31 triệu đô-la.

Khoảng 80% chất thải phóng xạ của Úc xuất phát từ y học hạt nhân, hiện đang được lưu trữ tại hơn 100 địa điểm trên cả nước, bao gồm tại các cơ sở khoa học, trường đại học và bệnh viện.

Cơ sở xử lý rác thải hạt nhân này sẽ có khả năng xử lý vĩnh viễn chất thải phóng xạ ở mức độ thấp và tạm thời lưu trữ chất thải ở mức độ trung gian, trong khi một cơ sở xử lý chất thải ở cấp độ trung gian riêng biệt được phát triển.