Khoảng 1.500 người từng bay đến và đi khỏi Whyalla hàng tuần. (ABC Eyre Peninsula: Jodie Hamilton)

NAM ÚC - Đã gần một năm kể từ khi hãng hàng không Rex Airlines hủy các dịch vụ của mình tại thành phố Whyalla, tiểu bang Nam Úc, và những phản ứng dây chuyền đang được cảm nhận rõ ràng.

Báo cáo mới nhất của Ủy ban Dịch vụ Thiết yếu Tiểu bang Nam Úc (Essential Services Commission of SA - ESCOSA) một lần nữa lại dán nhãn Hội đồng Thành phố Whyalla là “không bền vững”.

Theo báo cáo, sân bay do hội đồng sở hữu và điều hành là nơi góp phần lớn nhất vào khoản nợ của hội đồng.

Báo cáo cho biết: “Hoạt động của phi trường cho thấy mức thâm hụt hoạt động lũy kế là 2,8 triệu đô-la trong 5 năm qua [từ 2018-19 đến 2022-23]”.

"Nếu loại trừ các hoạt động tại phi trường này ra, hội đồng ghi nhận khoản thặng dư 1,3 triệu đô-la trong giai đoạn này.”

"Từ năm 2023-24 đến 2032-33, hội đồng dự báo khoản lỗ lũy kế gần 5 triệu đô-la, chủ yếu là do Phi trường Whyalla."

Rex Airlines đã ngừng các tuyến bay đến và đi từ Whyalla vào tháng Bảy năm ngoái sau khi Hội đồng Thành phố Whyalla muốn tính khoản phí an ninh từ 35 đến 40 đô-la cho mỗi hành khách, đây là khoản phí bằng một nữa 80 đô-la cho phí an ninh cho mỗi người với hãng Qantas.

Thị trưởng Whyalla Phill Stone cho biết hội đồng đã nhiều lần yêu cầu sự hỗ trợ của liên bang. (ABC News: Brant Cumming)

Thành phố Whyalla đã đưa ra khoản thuế này sau khi nguồn tài trợ của liên bang cho việc kiểm tra chấm dứt.

Thị trưởng Phill Stone cho biết hội đồng đã tích cực vận động chính phủ liên bang đưa ra mức thuế quốc gia để các phi trường nhỏ hơn không bị thiệt thòi.

Ông nói: “Hội đồng của chúng tôi đưa ra các đề xuất cho mọi tình huống rằng nếu chính phủ tính phí 75 xu cho mỗi hành khách tại mỗi phi trường thì số tiền đó sẽ trang trải toàn bộ chi phí kiểm tra an ninh trên toàn quốc”.

"Và câu trả lời là, 'Ồ điều đó hơi tham vọng, nó hơi quá lớn. Chúng tôi không thể giải quyết được điều đó vào lúc này - các bạn cứ ra ngoài và tự giải quyết.'"

Rex Patrick nói rằng chính phủ liên bang cần phải chịu trách nhiệm. (ABC News: Lincoln Rothall)

Trước khi rời nghị viện, cựu thượng nghị sĩ Rex Patrick đã tiến hành một số cuộc điều tra ở vùng quê nước Úc.

Ông cũng ủng hộ việc tính phí quốc gia cho việc kiểm tra an ninh để giữ giá vé máy bay không tăng lên.

Ông Patrick nói: “Đó là cách làm việc mà họ áp dụng ở Hoa Kỳ, và đó là cách tiếp cận mà họ nên áp dụng ở Úc”.

“Không ai sẽ đặt câu hỏi về lời khuyên an ninh nói rằng 'Bạn cần phải được kiểm tra an ninh tại các sân bay'.”

“[Nhưng] đây là những yêu cầu về an ninh quốc gia và chính phủ đang nói rằng các khu vực địa phương phải trang trải những chi phí an ninh quốc gia này – điều đó đơn giản là vô nghĩa.”

"An ninh quốc gia là việc quốc gia."

Theo Cr Stone, Phi trường Whyalla đang được vận hành với mức lỗ khoảng 800.000 đô-la mỗi năm. (Ảnh: cung cấp bởi Hội đồng Thành phố Whyalla)

Số lượng hành khách giảm mạnh

Giờ đây, Rex Airlines không còn phục vụ Whyalla nữa, hội đồng đã chuyển phí kiểm tra an ninh 80 đô-la/người cho Qantas.

Cr Stone cho rằng điều đó đã góp phần một phần vào việc tăng giá vé máy bay đến và đi từ Whyalla.

Trước đại dịch và trước khi thực hiện việc kiểm tra an ninh, khoảng 1.500 hành khách đã đi qua Phi trường Whyalla mỗi tuần.

Con số đó hiện đã giảm xuống còn khoảng 900 một tuần.

Cr Stone cho biết chi phí vận hành của sân bay ít nhiều giữ nguyên nhưng lượng hành khách giảm đã gây ra tổn thất nghiêm trọng về doanh thu.

Ông nói: “Chúng tôi đang lỗ khoảng 800.000 đô-la mỗi năm khi vận hành phi trường.”

Rex Airlines đã ngừng các chuyến bay đến và đi tại Whyalla vào tháng 7 năm 2023. (Wikimedia Commons: Bidgee)

Rowan Ramsey, nghị viên của khu vực Grey, cho biết ông rất tức giận khi hội đồng đã rơi vào tình thế "không phân thắng bại".

Ông nói “Đây gần như là điều tôi đã cảnh báo sẽ xảy ra,”

“Bây giờ, nếu họ muốn Whyalla trở thành viên ngọc quý của miền bắc, trung tâm hydrogen của tiểu bang Nam Úc, thì họ sẽ phải bắt đầu tự móc túi tiền của mình ra.”

Cr Stone cho biết ông không thể bình luận về việc liệu phi trường có thể bị bán đi hay đóng cửa hay không.

Ông nói “Thật không may, đó là một câu hỏi giả định mà tôi không thể trả lời vào lúc này”.

Ông Stone cho biết ông dự kiến gặp đại diện của Qantas để thảo luận về giá vé máy bay.

Catherine King, là Bộ trưởng Hạ tầng Cơ sở, Giao thông, Phát triển Vùng quê, và Chính quyền Địa phương, đã được liên hệ để đưa ra bình luận.