(Ảnh: SBS)

Vua Charles và Hoàng hậu Camilla dự kiến sẽ đến Úc vào tuần này - chuyến đi xa nhất của quốc vương kể từ khi ông được chẩn đoán mắc bệnh ung thư. Trước chuyến thăm, một lá thư hồi tháng Ba của hoàng gia Anh đã tái xuất hiện, làm dấy lên cuộc tranh luận về một nước cộng hòa.

Vua Charles đệ tam - quốc vương Anh, 75 tuổi - thăm Úc trong chuyến đi đầu tiên kể từ khi trở thành vua.

Cùng với Nữ hoàng Camilla, Vua Charles sẽ bận rộn với lịch trình tiệc tối trang trọng, lễ đặt vòng hoa và các hoạt động xuất hiện trước công chúng khác mà người ta mong đợi trong chuyến công du hoàng gia.

Hai người sẽ ở Úc trong năm ngày, với các buổi lễ chính thức được lên kế hoạch ở Sydney vào Chủ Nhật, 20 tháng Mười, và Thứ Ba 22 tháng Mười, và ở Canberra vào Thứ Hai, 23 tháng Mười.

Đây là một truyền thống rất lâu đời ở Úc.

Nữ hoàng Elizabeth II, mẹ của Nhà Vua, lần đầu tiên đến thăm Úc vào năm 1954.

Vậy tại sao người đứng đầu nhà nước của chúng ta lại là một người đến từ nước ngoài và không sống ở đây?

Đó là bởi vì Úc là một chế độ quân chủ lập hiến - duy trì mối liên hệ chính thức và tình cảm với chế độ quân chủ Anh như một di sản của thời kỳ thực dân Anh.

Vua Charles không có vai trò gì trong việc điều hành thường ngày của nước Úc.

Nhưng Nhà Vua làm theo lời khuyên của Thủ tướng là bổ nhiệm Toàn quyền làm đại diện của mình tại Úc.

Và trong Hiến pháp Úc, điều đó trao một số quyền cho Toàn quyền hành động thay mặt cho Nhà Vua.

Mặc dù những quyền hạn này có thể được Toàn quyền thực hiện, mà cuối cùng việc này thường được thực hiện theo lời khuyên của Thủ tướng và các bộ trưởng khác.

Toàn quyền Sam Mostyn cho biết bà sẽ tìm cách cho Hoàng gia thấy một nước Úc hiện đại.

Toàn quyền Sam Mostyn nói “Những cuộc trò chuyện mà tôi sẽ nói với Nhà Vua sẽ cho ông thấy một nước Úc hiện đại. Ông là một vị vua hiện đại. Tôi đã trò chuyện với ông một số lần. Ông có một sự ấm áp và lòng tốt tuyệt vời trong tâm mình. Ông rất quan tâm đến đất nước. Nhưng ông quan tâm đến cách người Úc muốn đất nước này tiến triển. Ông đã nói trong bức thư đó, tôi hiểu rằng các quyết định về các sắp xếp hiến pháp trong tương lai là vấn đề của công chúng Úc. Và tôi hoàn toàn ủng hộ điều đó. Những điều này sẽ luôn nằm trong tay công chúng Úc.”

Ngoài việc là nguyên thủ quốc gia của Vương quốc Anh, Nhà Vua còn là nguyên thủ quốc gia ở 14 quốc gia khác trong Khối thịnh vượng chung.

Ông sẽ tham dự cuộc họp của người đứng đầu chính phủ Khối thịnh vượng chung tại Samoa sau chuyến thăm Úc.

Cindy McCreery, Giáo sư Lịch sử tại Đại học Sydney, cho biết cuộc họp ở Samoa sẽ có ý nghĩa quan trọng.

"Chúng tôi biết đây sẽ là chuyến thăm quốc tế đầu tiên của ngài, ngoài chuyến thăm ngắn tới Pháp kể từ khi trở thành Vua, và là chuyến thăm đầu tiên của vị vua này tới một lãnh thổ thịnh vượng chung, cụ thể là Úc. Vì vậy, đây là một chuyến thăm rất quan trọng. Nhưng tôi cũng muốn chỉ ra rằng chuyến thăm này cũng được thiết kế và thực sự, tôi nghĩ mục đích lớn hơn, quan trọng hơn của chuyến thăm đối với Vua Charles thực sự là những gì ngài làm sau khi đến thăm Úc, cụ thể là tham dự cuộc họp của Nguyên thủ quốc gia Khối thịnh vượng chung tại Samoa, nơi với tư cách là người đứng đầu Khối thịnh vượng chung, ngài sẽ có bài phát biểu trước các thành viên Khối thịnh vượng chung. Vì vậy, đây là một chuyến thăm rất quan trọng đối với Vua Charles, và việc ngài đến thăm Samoa và phát biểu với tư cách là người đứng đầu Khối thịnh vượng chung cũng quan trọng như việc ngài đến thăm Úc với tư cách là nguyên thủ quốc gia."

Trước chuyến thăm Úc, một lá thư đã xuất hiện trở lại và làm dấy lên cuộc tranh luận về một nước cộng hòa.

Trong lá thư gửi Phong trào Cộng hòa Úc vào ngày 13 tháng Ba, phát ngôn nhân của Nhà Vua tuyên bố rằng việc Úc trở thành một nước cộng hòa hay không là vấn đề do người dân Úc quyết định.

Esther Anatolitis là Đồng chủ tịch của Phong trào Cộng hòa Úc.

"Chúng tôi rất vui mừng với câu trả lời rằng tất nhiên tương lai của công chúng Úc là vấn đề của người dân Úc. Chúng tôi có hàng chục nghìn thành viên và người ủng hộ trên khắp Úc và chúng tôi biết về mặt tình cảm của công chúng, nghiên cứu gần đây nhất của chúng tôi cho thấy 92 phần trăm người Úc cởi mở với một nước cộng hòa Úc trong tương lai. Đây thực sự là vấn đề của sự đồng thuận quốc gia. Chỉ là khi nào mà thôi."

Giáo sư McCreery cho biết đây không phải là quan điểm cấp tiến và trên thực tế, Cung điện đã giữ quan điểm này kể từ sau Thế chiến thứ hai.

Úc đã bỏ phiếu trưng cầu dân ý để trở thành nước cộng hòa cách đây 25 năm.

Đề xuất hai thay đổi hiến pháp nhưng cả hai lần đều thất bại.

Giáo sư McCreery cho biết thời gian là vấn đề quan trọng đối với bất kỳ cuộc trưng cầu dân ý nào.

"Tất nhiên chúng ta đã có một cuộc trưng cầu dân ý về việc có nên trở thành một nước cộng hòa hay không vào năm 1999. Và chúng ta biết rằng, chính phủ Albanese đã nói khi được bầu cuộc trưng cầu dân ý về tiếng nói của người bản địa lên Quốc hội, một khi vấn đề đó được giải quyết, nếu nó đi theo ý của chính phủ, và nếu nó đã được thông qua, thì vấn đề trưng cầu dân ý lớn tiếp theo đối với chính phủ là về việc Úc trở thành nước cộng hòa. Giờ vấn đề đó không thành công, khi chính phủ không bảo đảm được một quốc hội có tiếng nói, chúng ta biết rằng chính phủ rất rõ ràng không có ý định đưa ra một cuộc trưng cầu dân ý về việc Úc trở nên một nước cộng hòa, trong chính phủ hiện tại. Và chúng ta biết rằng tất nhiên chúng ta đang mong đợi một cuộc bầu cử liên bang khác vào năm 2025."

Về phần của họ, những người bảo hoàng đã khẳng định lập trường của mình.

Alexander Voltz là phát ngôn nhân của Liên đoàn Quân chủ Úc.

Ông cho biết phản hồi của Vua Charles đối với bức thư này tuân theo truyền thống lâu đời của Hoàng gia về việc trao cho các nước thuộc Khối thịnh vượng chung quyền lựa chọn xem họ có muốn trở thành một nước cộng hòa hay không.

"Tôi không hề ngạc nhiên về lập trường đó. Đó là lập trường của cố Nữ hoàng, mẹ của Nhà vua. Và tôi nghĩ rằng lập trường đó là một ví dụ hoàn hảo về điều tuyệt vời của chế độ quân chủ lập hiến. Chúng ta có một nguyên thủ quốc gia không can thiệp vào công việc nội bộ của chúng ta. Tôi nghĩ điều đó thật tuyệt. Ông ấy trao quyền cho người dân. Bây giờ, không phải lúc nào các chính trị gia cũng làm như vậy. Họ rất muốn nói cho chúng ta biết họ nghĩ gì, nhưng việc Nhà Vua để mọi việc tùy thuộc vào người dân là lựa chọn dân chủ nhất mà ông ấy có thể có. Và tôi nghĩ ông ấy đã đưa ra quyết định đúng đắn."

Khi tham dự lễ đăng quang của Nhà Vua tại London, Thủ tướng Anthony Albanese, một người theo cộng hòa, đã tuyên bố rõ ràng rằng một cuộc trưng cầu dân ý lần thứ hai sẽ sớm xảy ra.