Đối với Úc, việc sở hữu tàu ngầm hạt nhân tấn công (SSN – submarien nuclear power) là một bằng chứng cho thấy chiến lược dài hạn tiếp nối chương trình tàu ngầm Lớp Tấn công (Attack Class).
Tại sao điều đó lại liên quan đến tàu ngầm?
Chương trình Lớp Tấn công hiện đang dự kiến mua 12 tàu ngầm trong khoảng thời gian đến năm 2054, khi mà thế giới sẽ thay đổi đáng kể do công nghệ, địa chính trị, đại dịch, biến đổi khí hậu và nhiều ảnh hưởng khác chưa được biết đến. Do đó, có thể dự kiến những thay đổi đối với quy hoạch hiện tại để thích ứng với những thay đổi của xã hội, và ở tầm nhìn này, phải xem xét điện hạt nhân như một nguồn năng lượng không phát thải.
Ảnh: defenceconnect.com.au
Nhiều người cho rằng công nghiệp điện hạt nhân là điều kiện tiên quyết cần thiết để dùng làm nguồn nhiên liệu cho tàu ngầm Úc, hoặc các tàu khác đòi hỏi sức bền và tốc độ cao hơn, như tàu phá băng hoặc tàu chở hàng tốc độ cao. Quan điểm này đã được tranh cãi trong các ấn phẩm gần đây, đặc biệt là cuốn sách “Ngành công nghiệp hạt nhân của nước Úc. Bắt đầu với tàu ngầm?” (An Australian nuclear industry. Starting with submarines?) , được biên tập bởi Giáo sư Tom Frame của UNSW Canberra và xuất bản bởi Connor Court, và trong bài báo "Tàu ngầm hạt nhân có thể dẫn đến năng lượng hạt nhân cho nước Úc" (‘Nuclear submarines could lead to nuclear power for Australia’) của cựu quan chức Hải quân đã nghỉ hưu Denis Mole, được ASPI (Học Viện Chính Sách Chiến Lược Úc Đại Lợi) đăng trên tạp chí The Strategist.
Có tuyên bố rằng Úc không thể có tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân vì nước này không có ngành công nghiệp hạt nhân chưa từng được thử nghiệm. Các tàu ngầm hiện đại của Mỹ và Anh được chế tạo bằng nhiên liệu hạt nhân để kéo dài tuổi thọ của tàu. Nhật Bản có 33 lò phản ứng hạt nhân trong các nhà máy điện nhưng không sản xuất hoặc tái chế nhiên liệu hạt nhân. Điều này cũng đúng với nhiều quốc gia ở Châu Âu và Trung Đông có năng lượng hạt nhân.
Úc mua máy bay chiến đấu tiên tiến và vũ khí được sản xuất ở nước ngoài, vậy tại sao không phải là lò phản ứng hạt nhân và nhiên liệu để chạy những lò phản ứng này? Các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân có thể được đóng ở Úc với các lò phản ứng được nhập cảng. Mặc dù có thể mua các lò phản ứng và nhiên liệu từ các quốc gia khác (lò phản ứng OPAL tại Lucas Heights là của Argentina), tại sao Úc lại không có một ngành công nghiệp hạt nhân lớn hơn và đa dạng hơn? Trong số 20 nền kinh tế hàng đầu (Úc đứng thứ 13), 17 nền kinh tế có năng lượng hạt nhân.
Úc Đại Lợi, Ý Đại Lợi, và Vương Quốc Ả Rập Saudi (Saudi Arabia) là ba trường hợp ngoại lệ. Ý Đại Lợi nhập khẩu 16% điện năng từ các nước lân cận, hơn một nửa từ Pháp, nơi sản xuất điện hạt nhân. Saudi Arabia đang mua năng lượng hạt nhân. Và khi các quốc gia khác nhau cam kết đạt được mức phát thải carbon ròng bằng 0 vào năm 2050, điều đáng chú ý là không có nền kinh tế lớn nào có ý định làm như vậy mà không có năng lượng hạt nhân.
Tàu ngầm chạy bằng diesel đã tồn tại khoảng 120 năm và tàu ngầm hạt nhân đã tồn tại khoảng 65 năm, vì vậy cả hai hình thức đều không đại diện cho công nghệ mới. Với sự lựa chọn giữa hai công nghệ, các cường quốc hàng hải phương Tây như Mỹ, Anh và Pháp đều áp dụng phương án hạt nhân, không dùng tàu ngầm tấn công diesel, vì năng lượng hạt nhân là công nghệ hiệu quả hơn và tối ưu hơn. Không có bất kỳ sĩ quan chỉ huy tàu ngầm Úc nào trong hơn 30 năm qua nghi ngờ rằng, về tổng thể, các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân vượt trội hơn các tàu ngầm diesel cùng loại.
Các tàu ngầm Lớp Tấn Công (Attack class) mới của Úc có thể sẽ vượt trội so với hầu hết các tàu ngầm diesel trong khu vực của, nhưng chúng sẽ không vượt trội so với các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân của Trung Quốc đi vào hoạt động trong những năm 2040 và sau đó. Hải quân Trung Quốc lớn hơn về số lượng so với hạm đội Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ hiện nay và được dự báo sẽ mạnh hơn hạm đội Mỹ vào năm 2035.
Lộ trình tàu ngầm hạt nhân sẽ diễn ra như thế nào?
Theo bài báo, thứ nhất, mối quan hệ hiện tại giữa Úc và Pháp đối với Lớp Tấn công cần được điều chỉnh để phản ánh khả năng lớp tàu này có thể được thay thế bằng lớp tàu ngầm hạt nhân trong tương lai và khả năng này cần được xem xét nhưng không bao giờ được phép làm chậm lại chương trình hiện tại vì nó đã là một vấn đề cấp bách. Thứ hai, cần phải cân nhắc đối thoại với Ấn Độ đề xuất sự hợp tác trong tương lai để Úc có thể học hỏi từ cả Pháp và Ấn Độ khi Úc bắt đầu từ mức độ kinh nghiệm thấp về điện hạt nhân.
Ảnh: sldinfo.com
Điều này không nhằm làm giảm vai trò quan trọng của Tổ chức Khoa học và Công nghệ Hạt nhân Úc Đại Lợi (Australian Nuclear Science and Technology Organisation - ANSTO) với tư cách là nguồn cung cấp kiến thức khoa học và công nghệ và của Cơ quan Bảo vệ Bức xạ và An toàn Hạt nhân Úc Đại Lợi (Australian Radiation Protection and Nuclear Safety Agency - ARPANSA) trong việc giám sát theo quy định. Tuy nhiên, nếu Úc tuân theo thông lệ của Mỹ và Anh, thì sẽ cần phải thành lập một cơ quan bổ sung cho các lò phản ứng hải quân vì chúng được yêu cầu đáp ứng các tiêu chí bổ sung về hiệu suất hoạt động như khả năng chống va chạm và tính bền vững, chẳng hạn như khoảng thời gian dài hơn giữa các lần tiếp nhiên liệu nhiên liệu của lò phản ứng hạt nhân.
Ngoài ra, cần có sự đầu tư cơ bản cho giáo dục, đào tạo và nâng cao trình độ của tất cả nhân viên tham gia vào bất kỳ khía cạnh nào của chu trình nhiên liệu hạt nhân ở Úc. Kỷ lục an toàn đặc biệt của động cơ hạt nhân ở Mỹ, Anh và Pháp không phải là ngẫu nhiên. Người Mỹ đã có chiếc tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân đầu tiên của họ trước khi có nhà máy điện hạt nhân đầu tiên. Chương trình nhà máy điện hạt nhân ở Mỹ đã bị mòn mỏi cho đến khi thuyền trưởng, sau này là Đô đốc, Hymen G. Rickover được bổ nhiệm làm người đứng đầu phát triển lò phản ứng hạt nhân cho cả hải quân và dân dụng.
Trong những năm đầu, việc huấn luyện các tàu ngầm hạt nhân rời biên chế hải quân và đi vào lĩnh vực điện thương mại đã cho phép ngành công nghiệp đó phát triển nhanh chóng. Đối với Hải quân Mỹ và Hải quân Hoàng gia Anh, kỷ lục an toàn là kết quả trực tiếp của phương pháp tiếp cận nghiêm ngặt được thực hiện bởi cha đẻ của động cơ đẩy hạt nhân, Đô đốc Mỹ Hyman, người luôn nhấn mạnh vào các tiêu chuẩn cao nhất về năng lực và trách nhiệm giải trình trong mọi vấn đề liên quan đến công nghệ hạt nhân, là huyền thoại và tồn tại cho đến ngày nay.
Đối với Úc, cơ hội là tham gia phong trào này theo cách phản ánh mối quan hệ hiện tại với Pháp, mối quan hệ tiềm năng với Ấn Độ thông qua Bộ Tứ và khả năng thay đổi thái độ trong nước đối với điện hạt nhân, có thể hưởng lợi từ kinh nghiệm của Ấn Độ với tàu ngầm hạt nhân, thậm chí là một cường quốc hạt nhân theo nghĩa đầy đủ, và từ kinh nghiệm của Pháp với những người nước ngoài nhận chuyên môn về tàu ngầm của họ cho cả tàu ngầm thông thường và hạt nhân.
Vào thời điểm các tàu ngầm thay thế lớp Oberon của Úc đang được phát triển vào những năm 1980, gần như chắc chắn rằng cả Mỹ và Anh đều không bán tàu ngầm hạt nhân cho Úc. Với Chiến tranh Lạnh đang ở đỉnh cao, trọng tâm của họ là Liên Xô và khả năng xảy ra chiến tranh hàng hải ở Bắc Đại Tây Dương. Pháp mới bắt đầu phát triển các tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân đầu tiên của mình. Nhưng còn khi đến lúc khám phá các lựa chọn để thay thế các tàu ngầm lớp Collins thì sao?
Sách Trắng quốc phòng năm 2009 cho biết, tàu ngầm lớp Collins sẽ được thay thế, và lực lượng tàu ngầm của Úc sẽ được mở rộng lên 12 chiếc. Bộ trưởng Quốc phòng vào thời điểm đó, Joel Fitzgibbon, đã chỉ đạo rằng, trong việc phát triển các lựa chọn, không được đưa ra bất kỳ đề xuất hạt nhân nào. Ba năm sau, khi ông không còn là Bộ trưởng Quốc phòng, Fitzgibbon thừa nhận đó là một sai lầm khi loại trừ một lựa chọn hạt nhân; tuy nhiên, không ai trong số những người kế nhiệm của ông thay đổi chủ trương "không hạt nhân". Do đó, khi chính phủ Liên minh lên nắm quyền vào năm 2013, chỉ có các phương án thông thường được phát triển.
Khái niệm về sự phù hợp của tàu ngầm chạy bằng năng lượng thông thường đối với Úc trong nửa sau thế kỷ này cần phải được thử thách. Chương trình tàu ngầm Lớp Tấn công nên được tiến hành thay thế cho sáu tàu ngầm lớp Collins để tránh khoảng cách về năng lực; tuy nhiên, các phương án mua tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân cho sáu tàu bổ sung và cuối cùng là thay thế cho sáu tàu ngầm Lớp Tấn công nên được theo đuổi ngay lập tức.
Tàu ngầm hạt nhân có thể tạo ra một ngành công nghiệp hạt nhân lớn mạnh ở Úc. Lộ trình được đề xuất này không nên gây lo ngại về cam kết tiếp tục không phổ biến vũ khí hạt nhân của Úc mặc dù cả hai bên hợp tác được đề xuất đều là các cường quốc vũ khí hạt nhân. Lộ trình là về năng lượng hạt nhân không sử dụng cho vũ khí và hoàn toàn khác về bản chất với công nghệ vũ khí hạt nhân.
(Theo defenceconnect.com.au; sldinfo.com)
