Mặc dù mùa Đông sắp qua đi, nhưng gần đây vẫn có những vụ hỏa hoạn mà nguyên nhân là do lò sưởi đốt củi gây ra - theo dữ liệu ghi lại, tháng 8 là tháng có nhiều vụ cháy nhà nhất ở Úc. Cụ thể, một gia đình ở Tatura, thị trấn cách Melbourne 167 km về hướng bắc, đã may mắn thoát chết khi bộ khăn trải giường đang phơi trước lò sưởi đốt củi bỗng nhiên bốc cháy vào ngày 1/6/2025.

Từ lâu nhiều ngôi nhà ở Úc vào mùa đông vẫn được sưởi ấm bằng lò sưởi đốt củi mặc cho tác động của khói mà chúng thải ra đã gây ra những cảnh báo về sức khỏe và tranh cãi giữa hàng xóm nhà có lò sưởi đốt củi và nhà “thù ghét” loại lò sưởi này.

Có tới 40,000 lò sưởi đốt củi được bán ra tại Úc mỗi năm và ước tính có mặt trong 900,000 hộ gia đình. Ngành công nghiệp này từ lâu đã khẳng định rằng lò sưởi đốt củi kiểu mới có lượng khí thải thấp hơn.

Tại NSW, khoảng 10% hộ gia đình sử dụng lò sưởi đốt củi để sưởi ấm, nhưng các thị trấn như Armidale phổ biến hơn cả.

Tiếp xúc với khói được biết là tác nhân gây ra bệnh hen suyễn, và trong nhiều năm qua có liên quan đến các bệnh tim mạch, chẳng hạn như đau tim và đột quỵ, cũng như các bệnh về đường hô hấp và thậm chí là ung thư. Thế nhưng vẫn có những chủ gia đình gom xin những thân cây từ nơi chặt đốn để trữ lại dùng đốt lò sưởi than củi trong mùa Đông.

Nghiên cứu mới đã tiết lộ tác động của khói đối với sức khỏe của người dân. Các nhà nghiên cứu tại Trung tâm Không khíAn toàn thuộc Đại học Tasmania tuyên bố rằng 729 người tử vong sớm mỗi năm do tiếp xúc lâu dài với khói từ lò sưởi đốt củi, trong khi hàng triệu người thậm chí chỉ cần tiếp xúc ở mức độ thấp cũng có thể gây nguy cơ sức khỏe.

Các chuyên gia cũng đã xác định các điểm nóng về khí thải từ lò sưởi đốt củi ở Úc và số ca tử vong do chúng gây ra, dựa trên dữ liệu từ năm 2015.

Tại Lãnh thổ Thủ đô Úc (ACT) - Canberra, lò sưởi đốt củi tạo ra tổng lượng khí thải thấp hơn nhiều, nhưng ước tính gây ra chín ca tử vong sớm mỗi năm, tương đương 2.2 ca tử vong trên 100,000 người.

Giáo sư Fay Johnston, bác sĩ y tế công cộng và nhà dịch tễ học môi trường từ Trung tâm Không khí An toàn, cho biết những phát hiện trong nghiên cứu này có thể còn thấp hơn thực tế.

"Tác động thực sự đến sức khỏe từ lò sưởi đốt củi có thể còn cao hơn nhiều... điều quan trọng cần lưu ý là một số khu vực, như Tasmania, Canberra và Armidale ở NSW, có các nghiên cứu tại địa phương và dữ liệu giám sát thực tế cho thấy mức độ ô nhiễm và kết quả sức khỏe từ lò sưởi đốt củi thậm chí còn tồi tệ hơn so với mô hình quốc gia."

Hiệp hội Hen suyễn Úc lo ngại rằng chính quyền các tiểu bang và vùng lãnh thổ đang làm hại 2.8 triệu người mắc bệnh hen suyễn bằng cách không loại bỏ dần lò sưởi đốt củi và thay thế chúng bằng các giải pháp khác ít phát thải hơn, chẳng hạn như máy điều hòa không khí chu trình ngược, lò sưởi gas hoặc lò sưởi điện - những giải pháp ít gây ô nhiễm hơn.

Mối nguy hiểm của lò sưởi đốt củi.

Các chuyên gia y tế cho biết, lò sưởi đốt củi gây ra những rủi ro đáng kể cho sức khỏe tại Úc, đặc biệt là do khói mà chúng thải ra. Khói từ lò sưởi gỗ là một tác nhân chính gây ô nhiễm không khí, ảnh hưởng đến sức khỏe của nhiều người Úc. Tiếp xúc ngắn hạn có thể làm trầm trọng thêm bệnh hen suyễn hoặc làm trầm trọng thêm các bệnh tim mạch sẵn có, trong khi tiếp xúc lâu dài có thể dẫn đến bệnh tim và phổi. Khói từ lò sưởi đốt củi là một nguồn ô nhiễm không khí mạnh, và ngay cả việc sử dụng không thường xuyên cũng có thể làm tăng nguy cơ ung thư phổi.

Nghiên cứu do Bác sĩ Nicolás Borchers Arriagada dẫn đầu đã tính toán tác động của ô nhiễm từ lò sưởi đốt củi đến sức khỏe trên khắp nước Úc và lợi ích của việc thay thế lò sưởi gỗ bằng công nghệ sưởi ấm sạch hơn. Nhóm nghiên cứu ước tính rằng khói từ lò sưởi đốt củi ở Úc có liên quan đến từ 558 đến 1,555 ca tử vong sớm hơn dự kiến mỗi năm.

Họ nhận thấy rằng việc giảm một nửa số lượng lò sưởi đốt củi ở Úc sẽ mang lại lợi ích sức khỏe từ 1.61 tỷ đến 1.93 tỷ đô la Úc mỗi năm.

Bộ Ytế NSW nhận định rằng, việc tiếp xúc với ô nhiễm không khí dạng hạt, bao gồm các hạt trong khói gỗ, có liên quan đến một loạt các tác động đến sức khỏe.

Tiếp xúc ngắn hạn (trong nhiều giờ hoặc nhiều ngày) với nồng độ khói gỗ cao có thể gây kích ứng mắt, mũi và họng, đồng thời làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bệnh phổi và tim.

Tiếp xúc lâu dài (nhiều năm) với khói gỗ có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim hoặc phổi, ảnh hưởng đến sức khỏe và dẫn đến tử vong sớm.

Nếu chúng ta ngửi thấy mùi khói gỗ, chúng ta đang bị phơi nhiễm và có thể có nguy cơ gặp các tác động xấu đến sức khỏe.

Ai có nguy cơ cao nhất?

Cũng theo BộYtế NSW, khói gỗ có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng một số người dễ bị tổn thương hơn. Bao gồm trẻ em, người cao tuổi và người mắc bệnh tim hoặc phổi.

Có thể làm gì để giảm nguy cơ khói gỗ ảnh hưởng đến sức khỏe?

- Nếu ai đó sử dụng lò sưởi đốt củi, hãy làm theo các khuyến nghị dưới đây để giảm thiểu ô nhiễm không khí.

- Nếu bị hen suyễn, hãy đảm bảo tuân thủ kế hoạch kiểm soát hen suyễn của mình.

- Nếu mắc các bệnh mãn tính về tim hoặc phổi, hãy uống tất cả các loại thuốc theo chỉ định và tìm kiếm sự tư vấn y tế nếu nhận thấy bất kỳ thay đổi nào về các triệu chứng.

-Nếu bị ảnh hưởng bởi khói củi từ những ngôi nhà gần đó hãy báo cho hội đồng thành phố để có thể ban hành thông báo giảm khói tới những người cư ngụ trong những ngôi nhà có ống khói thải ra quá nhiều khói.

Có thể làm gì để giảm thiểu ô nhiễm không khí từ lò sưởi đốt củi?

Nếu nhà chúng ta sử dụng lò sưởi đốt củi, chúng ta thực hiện những khuyến nghị dưới đây.

-Kiểm tra xem lò sưởi đốt củi của mình có tuân thủ Tiêu chuẩn Úc về khí thải ô nhiễm (AS/NZS 4013:2014) và hiệu suất (AS/NZS 4012:2014) hay không, và lò sưởi cùng ống khói có được lắp đặt theo đúng các yêu cầu xây dựng cụ thể của hội đồng thành phố hay không.

-Chỉ đốt gỗ khô, đã được tẩm ướp kỹ và chưa qua xử lý hóa chất.

-Điều chỉnh van điều tiết không khí trên lò sưởi đốt gỗ để cung cấp đủ oxy cho quá trình đốt cháy sạch.

- Đảm bảo không khí trong lành tràn vào phòng để ngăn ngừa khí carbon monoxide tích tụ.

- Đảm bảo lửa cháy sáng để đủ nhiệt cho quá trình cháy hoàn toàn.

- Không bao giờ để lửa âm ỉ qua đêm.

- Kiểm tra ống khói - nếu thấy khói bốc ra, hãy tăng lưu lượng gió vào lò sưởi.

- Sắp xếp cho ống khói được thông sạch thường xuyên.

Ô nhiễm không khí sẽ tăng lên khi bắt đầu cháy và khi đám cháy không được kiểm soát tốt. Lò sưởi lắp đặt không đúng cách hoặc ống khói bị tắc có thể làm tăng lượng ô nhiễm không khí trong nhà và tăng khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe. Bằng cách sử dụng lò sưởi tuân thủ Tiêu chuẩn Úc, lắp đặt đúng cách và bảo trì đầy đủ, bạn có thể giảm thiểu ô nhiễm và giảm nguy cơ sức khỏe cho gia đình và cộng đồng. Nếu có thể, hãy thay thế lò sưởi đốt gỗ bằng hệ thống sưởi thay thế ít gây ô nhiễm hơn để bảo vệ bản thân và những người khác – đó là lời nhắc nhở chung cho những ai quan tâm đến sức khỏe cộng đồng. ª

Người Sydney