(Ảnh: SBS)

AUSTRALIA - Một sai sót trong hệ thống tính toán của Centrelink đã khiến hàng chục ngàn người nhận trợ cấp tại Úc bị thu tiền quá mức trong thời gian dài. Hiện Centrelink đang nỗ lực hoàn tiền cho gần 44.000 người Úc, nhưng trong số đó nhiều người đã qua đời mà không hề hay biết.

Centrelink hiện đang đối mặt với một trong những đợt rà soát hoàn tiền lớn nhất trong nhiều năm, sau khi phát hiện hàng chục ngàn người đã trả thừa nợ cho cơ quan dịch vụ xã hội mà không hề hay biết.

Tính đến thời điểm này, Services Australia cho biết họ mới hoàn tiền cho 338 người, với tổng số tiền đã trả lại lên tới 2.9 triệu đô-la. Nhưng con số này chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong 44,000 người có thể bị ảnh hưởng.

Điều khiến dư luận đặc biệt quan tâm là thông tin từ phiên điều trần của Thượng viện tuần này: khoảng 2,700 người trong số những người lẽ ra được hoàn trả đã qua đời trước khi lỗi được phát hiện. Điều đó đồng nghĩa, trong suốt nhiều năm, gia đình và những người thừa kế không hề biết rằng họ có quyền được nhận lại tiền.
 

Sự việc được phát hiện như thế nào?
 

Tại phiên điều trần hôm thứ Ba, Chris Birrer – Phó Giám đốc điều hành phụ trách thanh toán và liêm chính của Services Australia – cho biết vấn đề được nhân viên nội bộ phát hiện vào khoảng tháng Ba năm nay. Ông nói:
 

"Những trường hợp này kéo dài từ năm 2007. Có nhiều nhóm hồ sơ, với một cụm lớn rơi vào giai đoạn 2017–2019."
 

Theo điều tra ban đầu, nguyên nhân xuất phát từ lỗi quy trình liên quan đến việc khấu trừ tự động, chứ không phải do hệ thống robodebt, là một chương trình gây tranh cãi từng khiến chính phủ phải chi hàng tỷ đô-la bồi thường trong vụ kiện tập thể lớn nhất lịch sử nước Úc.
 

Điều này phần nào giúp làm rõ rằng sự việc tuy nghiêm trọng, nhưng không phải là sự lặp lại của sai lầm mang tính hệ thống như robodebt.
 

Theo báo cáo của Services Australia, khoảng 2% trong số những người bị thu tiền quá mức – tương đương 880 người – có thể được hoàn hơn 5,000 đô-la.
 

Riêng 338 người đầu tiên đã nhận lại tiền, mỗi người nhận trung bình 8,579 đô-la.
 

Bên cạnh đó:

• 31% (khoảng 13,000 người) được hoàn từ 51 đến 500 đô-la.
• 28% đóng tiền thừa cho Centrelink từ 1 đến 50 đô-la.
• 22% còn lại chỉ được hoàn 1 đô-la hoặc ít hơn, do chênh lệch nhỏ trong quá trình tính toán trước đây.

Ông Birrer cho biết cơ quan của ông đang xử lý trước các trường hợp lớn:

"Chúng tôi triển khai theo từng giai đoạn, bắt đầu từ các khoản trả thừa có giá trị cao, để những người bị mất nhiều nhất được phục vụ nhanh hơn."

Phần lớn người bị ảnh hưởng nằm trong nhóm người nhận tiền già, và nhiều trường hợp trong số đó đã qua đời. Trong hoàn cảnh này, Services Australia cho biết vẫn cố gắng hoàn tiền cho gia đình hoặc người thừa kế.

"Chúng tôi cố gắng liên hệ với người thực thi di chúc hoặc người thụ hưởng, đây là quy trình tiêu chuẩn."

Tiến độ chậm chạp và sự chỉ trích từ giới chính trị

Mặc dù quá trình điều tra đã diễn ra từ tháng Ba, và việc liên hệ khách hàng bắt đầu vào cuối tháng Mười, tiến độ hoàn tiền vẫn rất chậm. Điều này khiến Thượng nghị sĩ Greens Penny Allman-Payne bày tỏ sự thất vọng.

Tại phiên điều trần, bà nói bà “không thể tin nổi” việc một cơ quan chính phủ lại phát hiện sai sót này quá muộn và mất quá nhiều thời gian để sửa chữa.

Ông Birrer giải thích rằng hệ thống quản lý của Services Australia lớn và phức tạp, khiến việc rà soát từng hồ sơ gặp nhiều khó khăn. Một số trường hợp thậm chí đã được hoàn tiền từ trước, nhưng khoản thanh toán không được ghi nhận đúng cách trong hồ sơ khách hàng, làm cho quá trình kiểm tra kéo dài hơn.

Người phát ngôn của Services Australia nói với SBS News rằng việc thẩm định kỹ càng là “cần thiết”, vì họ phải bảo đảm không trả nhầm và mọi khách hàng đều được xử lý chính xác.

Tuy nhiên, trong một tuyên bố gửi SBS News, Allman-Payne cho rằng việc cơ quan chính phủ có thể thu sai tiền trong gần 20 năm mà không phát hiện ra là điều “beyond belief – không thể tin nổi”.

Bà nói:

“Hệ thống phúc lợi tồn tại đầy lỗ hổng như vậy vì cả đảng Lao động và Liên đảng đã dành hàng thập kỷ gây áp lực lên người nhận phúc lợi, thay vì bảo đảm rằng dịch vụ công coi trọng họ.”

Dự đoán thời gian hoàn tất? – Vẫn không rõ

Cho đến nay, Services Australia chưa đưa ra thời hạn rõ ràng cho việc hoàn tất quá trình hoàn trả.

Một phần nguyên nhân là hơn 60% những người bị ảnh hưởng không còn là khách hàng hiện tại, nghĩa là cơ quan này không còn thông tin tài khoản ngân hàng, địa chỉ liên hệ hoặc hồ sơ cập nhật để thực hiện chuyển khoản trực tiếp.

Người phát ngôn nói rõ:

"Chúng tôi chỉ có thể hoàn tiền cho những người mà chúng tôi có thông tin tài khoản ngân hàng hiện tại hoặc có thể liên hệ thành công."

Sự việc lần này đặt ra nhiều câu hỏi về cách hệ thống phúc lợi vận hành, đặc biệt khi những khoản tiền sai lệch kéo dài gần 20 năm mà không bị phát hiện.

Trong khi Services Australia cam kết sẽ tiếp tục rà soát và sửa chữa lỗi, sự thất vọng của người dân là điều dễ hiểu, nhất là với những người cao tuổi có thể đã sống cả đời trong khó khăn mà vẫn bị thu thừa tiền.

(Theo SBS News)