Bill Onus, Chủ tịch Liên đoàn Tiến bộ của thổ dân Victoria. Hình ảnh: PHÒNG THƯ VIỆN QUỐC GIA ÚC

AUSTRALIA - Cách đây 56 năm người Úc đã bỏ phiếu thay đổi hiến pháp để tính người Thổ dân và Dân đảo Torres vào cuộc điều tra dân số. Đến nay nó vẫn là cuộc trưng cầu dân ý thành công nhất trong lịch sử Úc.

Một người phụ nữ đã được công nhận là gương mặt đã thay đổi lịch sử nước Úc.

Người phụ nữ tộc Ngarrindjeri-Boandik, Dì Shirley Peisley đã đóng một vai trò quan trọng trong Cuộc trưng cầu dân ý năm 1967, dẫn đầu chiến dịch ở Nam Úc.

"Trong cuộc trưng cầu dân ý năm 1967, lần đầu tiên chúng tôi được tính là con người sống trên đất nước của mình."

Cuộc trưng cầu dân ý đã chứng kiến 90% người Úc bỏ phiếu 'Có' để thay đổi hiến pháp, nhằm bao gồm Thổ dân và Người dân đảo Torres vào cuộc điều tra dân số.

Việc này cho phép chính phủ liên bang đưa ra luật cho người Thổ dân, đưa họ ra khỏi sự kiểm soát của tiểu bang và lãnh thổ.

Tanya Hosch là thành viên Hội đồng công nhận hiến pháp thổ dân của người Úc.

Cô giải thích tầm quan trọng của cuộc cải tổ.

 "Điều tôi thấy phấn khích về trưng cầu dân ý năm 1967 là công việc của Dì Shirley và các nhà lãnh đạo khác vào thời điểm đó, họ rất hào hứng với cơ hội thay đổi đất nước, và điều đó đã lan tỏa đến mọi người."

Dì Shirley chắc chắn cảm thấy mình đang đi đầu trong một cuộc cách mạng.

“Tất cả chúng tôi đều cảm thấy hào hứng vì chúng tôi biết mình có thể làm điều gì đó để thay đổi những gì đã xảy ra trong quá khứ. Chúng tôi đã nói chuyện với từng người mà chúng tôi gặp trên đường phố, phát giấy cho họ, những nội dung đơn giản để họ hiểu.”

Hội đồng Phụ nữ Thổ dân đứng đầu chiến dịch.

Bà Hosch nói rằng nền tảng của phụ nữ là rất quan trọng để thu hút sự ủng hộ cho quá trình thay đổi hiến pháp, vì không có nhiều phương tiện truyền thông đưa tin về người Úc thổ dân như ngày nay.

"Nếu bạn nghĩ về nước Úc vào năm 1967, phần lớn người Úc có lẽ chưa từng gặp một người Úc thổ dân nào trong đời. Vì vậy, những cá nhân này đã chịu đựng sự tổn thương, tự giới thiệu mình là người đại diện cho người Úc đầu tiên, để giúp những người Úc khác hiểu tầm quan trọng của việc thổ dân nên được coi là công dân của đất nước này."

Sự ủng hộ cộng đồng này rõ ràng đã thuyết phục được công chúng Úc.

Giáo sư George Williams chuyên về luật hiến pháp Úc tại Đại học New South Wales.

"Một điều thực sự ấn tượng về năm 1967 là hầu hết các thông điệp đều tích cực. Không có ai từ quốc hội phản đối, hầu như không có sự phản đối nào. Việc này đã chiếm nhiều tình cảm và tâm trí của người Úc. Họ muốn điều này, họ cảm thấy hài lòng về sự thay đổi và nhận thấy đây là một sự bất công đang được khắc phục."

Ông nói rằng sự thay đổi đã tạo ra một làn sóng kết quả tích cực cho người Úc thổ dân và người Úc phi thổ dân.

 "Cuộc trưng cầu dân ý dẫn đến sự bùng nổ của các chương trình mới, sự bùng nổ của các biện pháp bảo vệ mới xung quanh quyền sử dụng đất di sản văn hóa, thậm chí cả những thứ như Ab-learning, mang lại lợi ích cho sinh viên thổ dân.”

“Cuộc trưng cầu dân ý đó là chất xúc tác cho rất nhiều thay đổi tích cực. Tôi chắc rằng ngày nay mọi người cũng đang hy vọng rằng nếu Tiếng nói thổ dân tại quốc hội thành công, nó sẽ lại là chất xúc tác cho sự thay đổi tích cực."

Đối với dì Shirley Peisley, bà đã dành cả cuộc đời để làm công việc vận động.

Đóng góp của bà được ghi nhận trong năm nay bằng một bức chân dung Thổ dân đầu tiên được treo trên tường của các phòng hội đồng thành phố Adelaide.

Bây giờ, bà đã sẵn sàng truyền lại quyền lực cho thế hệ tiếp theo.