Ảnh: Getty / Thanasis Zovoillis/Getty

Những gì mọi người làm khi họ đến tuổi 70 có thể rất quan trọng đối với sức khỏe tâm thần của họ. Đó là kết quả nghiên cứu từ Đại học Monash đã tìm thấy khi điều tra các rủi ro phát triển chứng mất trí nhớ trong cuộc sống sau này.

Một nghiên cứu của Đại học Monash đã kết luận rằng lối sống phong phú có liên quan trực tiếp đến việc giảm nguy cơ sa sút trí tuệ.

Nhưng, trái ngược với những gì mọi người có thể nghĩ, bí quyết để có một đời sống tinh thần lành mạnh không nằm ở các hoạt động xã hội, mà ở việc tham gia vào cái mà các bác sĩ gọi là những thách thức về nhận thức, chẳng hạn như trò chơi ô chữ hoặc chơi cờ vua.

Giáo sư Joanne Ryan từ Đại học Monash và là tác giả chính của nghiên cứu, cho biết giữ cho đầu óc bận rộn không phải lúc nào cũng đủ.

“Nhiều hơn là về các loại hoạt động và có lẽ là về các hoạt động xã hội, nnhưng xoay quanh chất lượng của các hoạt động đó và mức độ tham gia, hơn là số lượng và quy mô của mạng lưới xã hội.”

Đây là những hoạt động về trí tuệ, thách thức nhận thức, những hoạt động giúp mọi người xử lý bậc cao hơn và suy nghĩ logic, giải quyết vấn đề.

Các nhà khoa học đã thu thập dữ liệu từ hơn 10.000 người Úc từ 70 tuổi trở lên không có dấu hiệu sa sút trí tuệ khi nghiên cứu bắt đầu.

Trong khoảng thời gian mười năm, họ đã phân tích mối quan hệ giữa lối sống và sự phát triển của bệnh.

Họ đã phát hiện ra rằng những người tham gia thường xuyên đọc viết khi theo học các lớp giáo dục, viết nhật ký và giải ô chữ có khả năng mắc chứng mất trí nhớ thấp hơn từ 9 đến 11% so với những người cùng lứa tuổi.

Những sở thích sáng tạo như vẽ tranh và các hoạt động thụ động hơn như đọc sách, giảm 7% nguy cơ.

Nhưng một khám phá thú vị khác là tiếp xúc rộng rãi, có đông bạn bè, hay thường xuyên đi chơi bên ngoài, không liên quan đến việc giảm nguy cơ sa sút trí tuệ.

Giáo sư Ryan cho biết những phát hiện này làm cho các nhà nghiên cứu khá bất ngờ.

"Chúng tôi không ngạc nhiên khi các hoạt động kích thích tinh thần tích cực có thể giúp thúc đẩy sức khỏe nhận thức tốt. Phát hiện bất thường là chúng tôi không tìm thấy bất kỳ lợi ích nào từ việc tham gia vào các hoạt động xã hội. Tuy nhiên, chúng tôi nghĩ lý do cho điều này có thể là do những người tham gia nghiên cứu của chúng tôi, đã tham gia khá nhiều vào xã hội. Vì vậy, điều chúng tôi đang đánh giá là liệu những người có mạng lưới xã hội thực sự lớn có lợi hơn so với mạng lưới vừa phải hoặc nhỏ hơn hay không và chúng tôi không tìm thấy bất kỳ mối liên hệ nào ở đó."

Nhưng điều đó không có nghĩa là các tương tác xã hội không quan trọng.

Tiến sĩ Kaele Stokes, Giám đốc Điều hành Dịch vụ Khách hàng của Dementia Australia, cho biết tránh sa sút trí tuệ là sự kết hợp của các thực hành lành mạnh.

"Chúng ta có thể làm nhiều việc để giảm nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ và chúng ta có thể tập trung vào việc giữ cho bộ não khỏe mạnh giống như cách chúng ta tập trung vào việc giữ cho cơ thể khỏe mạnh. Vì vậy, có nhiều yếu tố rủi ro mà chúng ta có thể tập trung vào ngay trong suốt cuộc đời của mình. Và điều đó thực sự có thể làm giảm tới 40% nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ, khi bạn xem xét tất cả các yếu tố khác nhau đó kết hợp lại. Vì vậy, những thứ như có chế độ ăn uống lành mạnh, duy trì mức độ tập thể dục tốt, không hút thuốc, không uống rượu quá nhiều vốn là yếu tố quan trọng để giảm nguy cơ phát triển chứng mất trí."

Vào năm 2022, 55 triệu người trên toàn cầu sống chung với chứng sa sút trí tuệ, với 10 triệu ca mắc mới mỗi năm. Và những con số này dường như đang tăng lên.

Khedo Lama, Giám đốc lâm sàng tại St Vincent's Care ở Sydney nói rằng ngày càng có nhiều bệnh nhân được chẩn đoán mắc chứng mất trí nhớ.

"Bởi vì chúng tôi đang có nhiều người nhập viện hơn ở đây liên quan đến điều đó, với chẩn đoán, đặc biệt là trong cơ sở của chúng tôi, giống như nhu cầu về giường trong đơn vị của chúng tôi nhiều hơn so với các đơn vị khác".

Tiến sĩ Stokes nói rằng lý do cho sự tăng trưởng này là không rõ.

"Không rõ liệu đó có phải chỉ vì chúng ta có xu hướng sống lâu hơn hay không. Vì vậy, trong khi chứng mất trí nhớ không phải là một phần tự nhiên của quá trình lão hóa, thì đó là nguy cơ tăng lên khi chúng ta già đi, phát triển chứng mất trí nhớ. Vì vậy, có thể đó là một yếu tố. Như tôi đã nói, chúng ta biết rằng chứng mất trí nhớ là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho phụ nữ ở Úc. Và chúng ta biết rằng, bạn biết đấy, hàng trăm ngàn người bị ảnh hưởng bởi chứng mất trí nhớ trên khắp đất nước. Vì vậy, chúng ta thực sự cần phải rất lưu tâm đến sức khỏe não bộ của chính mình và những gì chúng ta có thể làm".

Nhưng những phát hiện vẫn không có nghĩa là có một phương pháp điều trị dự phòng cho căn bệnh này, mà vẫn chưa có cách chữa trị cho bệng sa sút trí tuệ.

Giáo sư Joanne Ryan cho biết lợi ích thực sự là kéo dài một tâm trí khỏe mạnh.

"Chúng tôi không nghĩ đó là một viên thuốc thần. Vì vậy, nó sẽ không ngăn được ai đó sắp mắc chứng mất trí nhớ, bị mất trí nhớ, nhưng những gì nó có thể làm thực sự là trì hoãn sự khởi phát của chứng mất trí nhớ. Vì vậy, những người phát triển chứng mất trí nhớ có một bệnh lý bắt đầu trong não. Và chúng tôi nghĩ thông qua việc thực hiện các hoạt động trí tuệ này, chúng thực sự có thể trì hoãn sự khởi đầu của bất kỳ triệu chứng sa sút trí tuệ nào, chúng có thể duy trì chức năng nhận thức tốt lâu hơn."

Tiến sĩ Stokes cũng nói rằng tầm quan trọng của nghiên cứu này là chú ý đến những gì có thể làm được.

"Vì vậy, nghiên cứu này thực sự bắt đầu dựa trên các hình thức nghiên cứu khác đã được thực hiện trong vài năm qua cho thấy rằng có những yếu tố rủi ro có thể thay đổi được và không thể thay đổi được đối với chứng mất trí nhớ. Vì vậy, những yếu tố như di truyền và tuổi tác của chúng ta là những yếu tố rủi ro không thể thay đổi được mà bạn biết đấy, chúng ta không thể làm bất cứ điều gì và trên thực tế, lão hóa là một tác động tích cực của việc sống lâu hơn và sống lâu hơn. Nhưng có một loạt các yếu tố rủi ro có thể thay đổi được mà chúng ta có thể tập trung vào và chúng ta có thể tập trung ngay vào cuộc sống của chúng ta".

Kết quả của nghiên cứu vẫn có ý nghĩa về mặt thống kê ngay cả khi được điều chỉnh theo trình độ học vấn sớm hơn, tình trạng kinh tế xã hội và không có sự khác biệt đáng kể nào được tìm thấy giữa nam và nữ.

Vào năm 2022, ước tính có gần 400.000 người ở Úc mắc chứng mất trí nhớ.

Ước tính số nam giới mắc chứng sa sút trí tuệ tăng từ gần 100.000 vào năm 2010 lên hơn 300.000 vào năm 2058.

Ước tính số phụ nữ mắc chứng sa sút trí tuệ tăng từ gần 200.000 vào năm 2010 lên hơn 500.000 vào năm 2058.