Hình ảnh một đoạn ở Sông Murray (Ảnh: Murray Lower Darling Rivers Indigenous Nations)

Chính phủ liên bang đã đưa ra kế hoạch cập nhật về quản lý lưu vực sông Murray Darling, một trong những hệ thống sông quan trọng và phức tạp nhất của Úc. Nam Úc, Queensland và New South Wales đều đã đồng ý với kế hoạch mới – nhưng Victoria từ chối ký vào.

Đối với rất nhiều người, lưu vực sông Murray Darling là một mặt hàng quý giá, nơi sinh sống của 35 loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng, 120 loài chim nước khác nhau và hơn 30.000 vùng đất ngập nước.

Lưu vực này cũng được mô tả là vựa lương thực của quốc gia, với ngành nông nghiệp trị giá khoảng 24 tỷ đô la mỗi năm.

Với rất nhiều mối đe dọa, từ lâu đã có những lo ngại về cách quản lý hệ thống sông, bao gồm cả việc tưới tiêu.

Bộ trưởng Môi trường Tanya Plibersek đã công bố một kế hoạch sửa đổi với hy vọng giải quyết những lo ngại đó bằng cách gia hạn thời hạn và tài trợ để đưa nước trở lại hệ thống sông thông qua các chương trình mua lại.

"Kế hoạch lưu vực sông Murray Darling là một phần hợp tác đáng kinh ngạc giữa liên bang và các tiểu bang trong lưu vực sông Murray Darling và ACT. Kế hoạch này xuất phát từ thời kỳ thảm họa môi trường và được thiết kế để tránh một thảm họa môi trường khác. Chúng ta biết rằng ở phía nam- Đặc biệt là phía đông Australia đang trở nên nóng hơn và khô hơn và mặc dù gần đây chúng ta đã có một vài năm ẩm ướt, nhưng chúng ta biết rằng đợt hạn hán tiếp theo sắp đến gần."

Chính phủ mua quyền sử dụng nước của những người có giấy phép dọc theo sông. Những người này được cấp phép sử dụng một lượng nước nhất định từ hệ thống mỗi năm, nhưng việc mua lại có nghĩa là họ có thể lấy lại lượng nước đó và phân phối cho những nơi và động vật cần nước nhất.
 

Victoria là tiểu bang duy nhất quyết định không tham gia thỏa thuận sửa đổi lưu vực sông Murray Darling, và trong một tuyên bố cung cấp cho SBS News, Bộ trưởng Nước Victoria Harriet Shing giải thích lý do tại sao.
"Victoria từ lâu đã phản đối việc mua lại và không điều gì chúng tôi thấy trong thỏa thuận này có thể thay đổi quan điểm đó. Victoria đã cung cấp nhiều nước hơn bất kỳ tiểu bang nào khác với tổng lượng nước bổ sung lên tới 450 gigalit và sẽ hỗ trợ trả lại nước cho môi trường cũng như triển khai Kế hoạch lưu vực sông Murray Darling miễn là nó đáp ứng các tiêu chí kinh tế xã hội đã thống nhất."

Jono La Nauze là Giám đốc điều hành của Hội đồng Bảo tồn, nay gọi là Môi trường Victoria, cho rằng sự phản đối của tiểu bang là vô nghĩa.

"Chính sách nước của Victoria được viết vào thời điểm Đảng Quốc gia nắm quyền và nắm giữ danh mục nước ở Victoria. Vì lý do nào đó, mặc dù có tiến bộ trong một số vấn đề môi trường, nhưng đã quyết định duy trì quan điểm đó trong thập kỷ qua ... Đối với tôi, việc một chính phủ cản đường một người nông dân muốn bán nước của họ cho Khối thịnh vượng chung là vô nghĩa."

Nhưng nông dân chăn nuôi bò sữa và Chủ tịch Hội đồng Nước Liên đoàn Nông dân Andrew Leahy nói rằng Victoria đã làm điều đúng đắn khi nói không.

Ông nói rằng nông dân và chính phủ mong muốn giữ càng nhiều nước trong hệ thống ở Victoria càng tốt - bởi vì họ đã tận mắt chứng kiến tác động xã hội của việc không có đủ nước.

"Chúng tôi có những đứa trẻ 15, 16 tuổi. Khi tôi đi học ở thị trấn địa phương, có hàng nghìn học sinh trung học, bây giờ chỉ còn 200. Vì vậy, với việc mua lại nước, chúng tôi thấy là chúng tôi đã khiến người dân rời khỏi các quận vì không có việc làm và điều đó. Đội cứu hỏa tình nguyện địa phương gặp khó khăn trong việc tuyển nhân viên cứu hỏa. Tất cả những nhóm nhỏ như Câu lạc bộ Lions. Tất cả những nhóm cộng đồng nhỏ đó đang gặp khó khăn trong việc tìm kiếm tình nguyện viên vào lúc này, bởi vì chúng ta không còn người ở đây nữa."

Cộng đồng bản địa từ lâu cũng hy vọng có hành động hiệu quả hơn để cứu dòng sông.

Ở Victoria, người Tati Tati đang vận động để dẫn nước vào đầm Margooya, một địa điểm có ý nghĩa văn hóa gần Robinvale.

David Littleproud đã hứa 40 triệu đô la vào năm 2018, khi ông còn là bộ trưởng môi trường, để mua nước cho cộng đồng bản địa sử dụng và kiểm soát trong hệ thống Murray Darling, một lời hứa chưa bao giờ thực sự được thực hiện.

Những người lớn tuổi bản địa cho biết cần phải đưa những người thuộc các quốc gia bản địa vào hội đồng quản trị của Cơ quan quản lý lưu vực sông Murray Darling và tạo điều kiện cho các dòng chảy văn hóa.

Luật sư Tư pháp Môi trường Úc Bruce Lindsay giải thích:

"Dòng chảy văn hóa là một khái niệm mà các chủ sở hữu truyền thống đã phát triển trong nhiều năm, đặc biệt là ở phía nam lưu vực sông Murray Darling. Về căn bản, nó là một công cụ để xác định các phương tiện nhằm thiết lập quyền kiểm soát và thẩm quyền lớn hơn nhiều của Thổ dân đối với việc quản lý nước, đặc biệt là dọc theo Vùng ngập lũ sông Murray, chẳng hạn như các địa điểm như thế này ở đầm Margooya."

Không rõ liệu pháp luật về kế hoạch mới do Tanya Plibersek đưa ra có hiệu quả hay không, thu hút tiền cho các dòng chảy văn hóa - và Victoria sẽ tiến hành như thế nào nếu không có nguồn tài trợ từ thỏa thuận sửa đổi.

Nhưng điều rõ ràng là hệ thống sông vừa là nguồn thực phẩm vừa là hoạt động văn hóa quan trọng đối với nhiều cộng đồng các Quốc gia Bản địa, Major Sumner, trưởng lão của Ngarrinjeri có thông điệp cho các nhà chức trách ở lưu vực Murray Darling.

"Đó là một phần cuộc sống của tôi. Đó là một phần cuộc sống của cha mẹ tôi. Đó là một phần cuộc sống của ông bà tôi, một phần cuộc sống của ông cố ông sơ của tôi. Chúng tôi luôn gắn liền với dòng sông."