Nhà máy điện nguyên tử ở Cattenom, Pháp. Các nhà máy điện nguyên tử hoạt động ở hơn 30 quốc gia và tạo ra khoảng 10% năng lượng của thế giới. Nguồn: AAP / Julien Warnand

AUSTRALIA - Lãnh đạo phe đối lập Peter Dutton cho biết nếu giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tiếp theo, họ sẽ tìm cách biến năng lượng nguyên tử trở thành một phần trong tương lai năng lượng của Úc.

Sau nhiều tháng đồn đoán, Peter Dutton đã công bố những chi tiết đầu tiên về kế hoạch năng lượng nguyên tử của Liên đảng.

"Tôi muốn bảo đảm công chúng Úc ngày nay hiểu rằng chúng ta có tầm nhìn để đất nước cung cấp điện sạch hơn, điện rẻ hơn và điện ổn định."

Bảy địa điểm được xác định là nơi chứa các lò phản ứng gồm Tarong và Callide ở Queensland, Liddel và Mount Piper ở New South Wales, Port Augusta ở Nam Úc, Loy Yang ở Victoria và Muja ở Tây Úc.

Tất cả đều là địa điểm của các nhà máy điện đốt than đã hết tuổi thọ, mà ông Dutton cho rằng đây là chìa khóa cho đề xuất này.

"Chúng tôi muốn tận dụng những tài sản hiện có mà chúng ta không dùng đến nữa. Các cột và dây điện hiện đang được sử dụng trên các địa điểm nhà máy điện đốt than có thể được sử dụng để phân phối năng lượng được tạo ra từ các lò phản ứng phân hạch thế hệ mới nhất."

Bộ trưởng Năng lượng Chris Bowen cho biết thông báo này thiếu chi tiết.

Bộ trưởng Năng lượng Chris Bowen nói, “Đảng Tự do và Quốc gia đã hứa hẹn về chính sách năng lượng, đã công bố một danh sách các địa điểm không có chi phí, không có thông tin chi tiết, không có mô hình hóa và họ thậm chí không thể công bố số gigawatt hoặc megawatt sẽ được thêm vào hệ thống năng lượng từ chính sách này.”

"Họ thậm chí không thể xác nhận rằng những chi tiết này sẽ được công bố trước cuộc bầu cử chứ không phải sau đó."

Ông Dutton cho biết chi phí cho năng lượng nguyên tử sẽ tăng nhưng khẳng định nó sẽ rẻ hơn kế hoạch năng lượng tái tạo của Đảng Lao động.

"Đề xuất của chúng tôi chỉ tiêu tốn một phần nhỏ trong số đó, chúng tôi sẽ có nhiều điều để nói về chi phí trong thời gian tới. Chúng tôi thực hiện việc này theo quy trình từng bước. Trọng tâm ngày hôm nay là các địa điểm."

Tổng trưởng ngân khố Jim Chalmers tỏ ra nghi ngờ.

"Năng lượng nguyên tử mất nhiều thời gian hơn, chi phí cao hơn và sẽ lãng phí sự kết hợp độc đáo giữa các lợi thế về địa chất, địa lý, địa chính trị và khí tượng của Úc. Đây có thể là chính sách ngu ngốc nhất từng được đưa ra bởi một đảng chính trị lớn. Đó là sự kết hợp tồi tệ nhất giữa kinh tế và sự ngu ngốc về mặt tư tưởng."

Phát ngôn nhân về năng lượng của phe đối lập Ted O'Brien nói rằng Úc đã sẵn sàng về nguyên tử

Phát ngôn nhân Ted O'Brien nói “Úc là một quốc gia nguyên tử. Chúng ta biết vì Úc có một lò phản ứng phân hạch đang hoạt động ở Sydney, năng lượng nguyên tử đã hoạt động trong nhiều thập niên, cứu sống nhiều người, đặc biệt trong việc chẩn đoán và điều trị bệnh ung thư.”

"Thông qua thỏa thuận AUKUS với Hoa Kỳ và Anh, Úc sẽ có tàu ngầm chạy bằng năng lượng nguyên tử."

Nhưng có những rào cản trong việc tăng cường sản xuất nguyên tử vào cơ cấu năng lượng của Úc.

Lệnh cấm sử dụng năng lượng nguyên tử cần được dỡ bỏ, yêu cầu cả hai viện của quốc hội phải bỏ phiếu ủng hộ kế hoạch này.

Ngay cả khi Liên đảng nắm chính quyền, khó có khả năng họ sẽ kiểm soát Thượng viện.

Việc tìm kiếm sự ủng hộ của các nghị sĩ độc lập và đảng nhỏ có thể là một thách thức khi lãnh đạo Đảng Xanh Adam Bandt ra hiệu rằng đảng đang phản đối kế hoạch.

"Peter Dutton có thể nói về nguyên tử bao nhiêu tùy thích, nhưng điều đó sẽ không xảy ra. Nếu tôi muốn chuyển sang thể loại giả tưởng thì tôi sẽ xem Chúa tể của những chiếc nhẫn."

Chính quyền các tiểu bang sẽ phải vào cuộc bằng việc ban hành các lệnh cấm sử dụng năng lượng nguyên tử ở New South Vales, Victoria và Queensland.

Liên đảng cho biết lò phản ứng đầu tiên sẽ sẵn sàng vào năm 2035, sớm hơn 5 năm so với thời điểm CSIRO cho biết có thể xây dựng một nhà máy.

Giám đốc điều hành của Hội đồng Năng lượng Thông minh John Grimes cho biết đây là mốc thời gian khó có thể xảy ra.

"Ở Hoa Kỳ, nhà máy điện nguyên tử lớn gần đây nhất được xây dựng mất 18 năm kể từ ngày công bố cho đến ngày vận hành thử. Đó là ở quốc gia đã phát minh ra công nghệ nguyên tử.”

“Vì vậy, nếu nói rằng chúng ta thực sự có thể làm được điều đó nhanh như người Mỹ, những người đã làm điều đó trong nhiều thập niên, hãy hào phóng nói rằng phải mất 5 năm để thực sự thay đổi luật ở mọi tiểu bang và liên bang để cho phép điều này xảy ra.”

“Ngày vận hành nhà máy điện nguyên tử đầu tiên, rất lạc quan ở Úc phải vào năm 2047."

Theo kế hoạch của Liên đảng, các lò phản ứng sẽ thuộc sở hữu của chính phủ liên bang và chính phủ sẽ cần mua lại các địa điểm này.

Bộ trưởng Năng lượng Chris Bowen nói rằng đó chỉ là vấn đề đầu tiên của Liên đảng.

"Trong số bảy địa điểm được đề xuất, có sáu địa điểm mà chủ sở hữu không quan tâm đến việc xây dựng một nhà máy điện nguyên tử. Sáu trong số bảy địa điểm mà chủ sở hữu cho biết họ sẽ không thực hiện. Vì vậy, chính sách này thất bại ở chướng ngại vật đầu tiên."

Nhưng lãnh đạo đảng Quốc gia David Littleproud nói rằng người Úc rất muốn sở hữu một số mạng lưới năng lượng của quốc gia một lần nữa.

"Tầm nhìn cho đất nước chúng ta, nơi người Úc sẽ một lần nữa sở hữu một phần nguồn điện của họ ở đất nước này. Đó là về tầm nhìn cho các vùng ngoại ô Úc, một khu vực không được bao phủ bởi các tấm pin mặt trời, tua-bin gió và đường dây truyền tải."