Nghệ sĩ Elysha Rei cho biết tác phẩm mới nhất của cô khám phá lịch sử ít được biết đến của những người lao động nhập cư Nhật Bản tại Úc, bao gồm cả lịch sử gia đình cô. Nguồn: SBS / Jesmine Cheong

Những người lính Úc đã đồn trú tại Nhật Bản, sau khi Thế chiến thứ hai kết thúc. Điều này mở đường cho mối quan hệ giữa những người lính này và phụ nữ Nhật Bản, bất chấp lệnh cấm kết hôn chánh thức. Năm nay đánh dấu kỷ niệm 80 năm ngày chiến tranh kết thúc, với những người Úc con cháu của những người được gọi là "cô dâu chiến tranh" này, hiện tôn vinh di sản của gia đình họ.

Là một công trình đầy tâm huyết, nghệ sĩ Elysha Rei mô tả những gì đã tạo nên chiếc áo sơ mi may đo riêng, mà bà cho biết, phản ánh di sản của mình với tư cách là cháu gái, của một cô dâu Nhật Bản thời chiến.

Chiếc áo tinh tế, có giấy Nhật Bản truyền thống, với các thiết kế cắt thủ công.
Nghệ sĩ Elysha Rei nói, "Mẹ tôi và tôi đã cùng nhau may chiếc áo sơ mi này. Những chiếc nút vỏ trai, cũng gợi nhớ đến ngành lặn ngọc trai ở Queensland, tất cả đều được khâu vào và chiếc áo làm bằng giấy”.

Nghệ sĩ Elysha Rei cho biết, bà cũng lấy cảm hứng từ thời thơ ấu của mình.

Nghệ sĩ Elysha Rei nói, "Khi còn nhỏ, tôi thường thích nghe những câu chuyện về cuộc đời bà, về tổ tiên và di sản văn hóa của chúng tôi và tôi thực sự không nhận ra điều đó vào thời điểm đó, nhưng nó đã truyền cảm hứng rất nhiều, cho ý thức về bản sắc của tôi”.

Được biết bà của Elysha là Akiko Kirkham, đã đến Úc vào năm 1953, trái với mong muốn của gia đình bà.

Bà Akiko kết hôn với một quân nhân Úc.

Nhìn lại những bức ảnh cũ của bà mình, Elysha suy ngẫm về những gì bà Akiko đã phải trải qua, khi rời khỏi quê hương.

Nghệ sĩ Elysha Rei nói, "Tôi cho rằng, bà là một trong những người phụ nữ nóng tính và nhiệt huyết, điều này không điển hình cho những gì bạn nghĩ, về một người phụ nữ Nhật Bản truyền thống vào thời điểm đó. Vì vậy, việc bà rời bỏ gia đình ở Nhật Bản và đến Úc với một người đàn ông Úc, gần như là một chút nổi loạn khi bạn nghĩ về điều đó”.

Nhưng sau Thế chiến thứ hai, khi Nhật Bản và Úc chiến đấu ở hai phe đối lập, tình cảm chống Nhật đã trở nên mạnh mẽ.
 

Nghệ sĩ Elysha Rei nói, "Khi đến Úc, bà thực sự chỉ muốn hòa nhập vào nền văn hóa Úc. Bà muốn trở thành người Úc và điều đó có nghĩa là, học cách nấu các món ăn khác nhau, học tiếng Anh và thực hành ở nhà. Một điều lớn khác ảnh hưởng đến mẹ tôi, là tiếng Nhật không được nói ở nhà, mà là tiếng Anh. Vì vậy tiếng Nhật không được truyền lại, theo cách mà chúng ta có thể nghĩ đến ngày nay”.

Mặc dù Elysha luôn tự hào về xuất thân của mình, nhưng mẹ cô là Jan Kirkham lại khác, bà nhớ lại mình đã bị bắt nạt khi lớn lên, trong chánh sách Nước Úc của Người da trắng.

Chánh sách này được đưa ra vào năm 1901, để chỉ cho phép những người di cư da trắng từ Anh, với chánh sách chánh thức bị bãi bỏ vào năm 1973, theo chánh quyền đảng Lao động Whitlam và việc thành lập Đạo luật Chống Phân biệt chủng tộc năm 1975.

Bà Jan cho biết, thái độ vào thời điểm đó đã tác động rất lớn, đến việc lớn lên ở Úc vào lúc bấy giờ.

Bà Jan Kirkham nói, "Có rất nhiều sự thù địch, vì mẹ tôi là người Nhật và bạn biết đấy, nếu có những gia đình mất anh em trai, ông nội, chồng hay bất cứ ai, và điều đó vẫn còn nguyên vẹn vào đầu những năm 50. Vì vậy chúng tôi không muốn khác biệt. Tôi không muốn ăn đồ ăn Nhật. Tôi không muốn học tiếng Nhật. Tôi muốn giống như mọi đứa trẻ khác trên phố”.

Những người phụ nữ Nhật Bản này, giống như bà Akiko đã rời bỏ quê hương của họ, đã phải đối mặt với nhiều thách thức ở Úc, khi phải thích nghi với một nền văn hóa mới, trong khi phải đối mặt với những chấn thương của chiến tranh.

Bà Jan Kirkham một lần nữa cho biết, "Mẹ tôi đã nói một chút về thời điểm bom bắt đầu rơi, bà đã sợ hãi như thế nào và bà cũng mất bạn bè của mình. Vì vậy, cả hai bên đều ảnh hưởng đến mọi người”.

Được biết có hơn 650 phụ nữ Nhật đã di cư đến đất nước này, với tư cách là vợ của những người lính Úc sau Thế chiến thứ hai.
 

Giảng viên cao cấp danh dự của Đại học Quốc gia Úc là Keiko Tamura, đã thực hiện nhiều nghiên cứu, về các cô dâu Nhật Bản thời chiến.
 

Tiến sĩ Tamura mô tả, các cô dâu thời chiến là những người có ý chí mạnh mẽ và dễ thích nghi, bất chấp những thách thức về sự phân biệt đối xử mà họ phải đối mặt, với Chánh sách Úc da trắng vào thời điểm đó.
 

Tiến sĩ Keiko Tamura nói, "Họ đã cố gắng rất nhiều, để trở nên thân thiện và họ muốn được những người hàng xóm và cộng đồng Úc của họ, hiểu như một con người”.

Trở lại phòng làm việc của mình, Elysha đang thực hiện những bước chuẩn bị cuối cùng, trước khi triển lãm các tác phẩm nghệ thuật của cô được trưng bày tại Townsville từ ngày 13 tháng 6 đến 27 tháng 7 sắp tới.

Thành phố này cũng là nơi đặt lãnh sự quán Nhật Bản chánh thức đầu tiên của Úc, từ năm 1896 đến năm 1908.

Được biết vùng Bắc Queensland có lịch sử lâu đời về người Nhật di cư, nơi nhiều người làm việc trong ngành mía đường và ngọc trai.

Bộ sưu tập của Elysha có tên là ‘Shirozato đến Shinju’ hay ‘Đường trắng và Ngọc trai’, đã đưa lịch sử này lên hàng đầu.

Nhưng việc theo dõi hành trình của mẹ bà, khi chấp nhận di sản Nhật Bản của bà, thật đặc biệt.

Nghệ sĩ Elysha Rei nói, "Tôi cảm thấy đây là một sự kết nối tuyệt đẹp, khi mẹ tôi cũng học hỏi về mọi thứ thông qua quá trình đó, vì vậy nó giống như bỏ qua một thế hệ và quay lại một thế hệ”.

Trong khi lịch sử của bà là động lực thúc đẩy nghệ thuật cho mình, Elysha tin rằng những cô dâu chiến tranh cũng đã thay đổi nhận thức, về những người di cư từ những nền tảng không phải châu Âu.

Nghệ sĩ Elysha Rei nói, "Tôi nghĩ họ đã có một khoảng thời gian thực sự khó khăn, khi gần như mang vác gánh nặng đó, nhưng đúng vậy, cuối cùng họ đã thay đổi nước Úc thành như ngày nay và giờ đây, chúng ta được xem và tự hào là một xã hội đa văn hóa vì điều đó”.

Được biết cuộc Triển lãm 'Shirozato to Shinju’ tạm dịch là ‘Đường trắng và Ngọc trai' sẽ diễn ra tại Umbrella Studio Contemporary Arts ở Townsville, từ ngày 13 tháng Sáu đến ngày 27 tháng Bảy năm 2025.

(SBS News)