.png)
Tổng trưởng Tài chánh Katy Gallagher và Tổng trưởng Ngân khố Jim Chalmers, người cho biết nước Úc có một trong những ngân sách mạnh nhất trong số các quốc gia của nhóm G20. Alex Ellinghausen
Michael Read - Phóng viên về đối ngoại và quốc phòng.
Biên dịch: Huy Lê
AUSTRALIA - Năm tài chánh trước, ngân sách ghi nhận mức thâm hụt thấp hơn dự kiến, khoảng 10 tỷ đô-la, mặc dù chi tiêu tăng mạnh, mà theo dự báo chánh thức, sẽ sớm đẩy tổng nợ công của chánh phủ liên bang lên trên 1 ngàn tỷ đô-la.
Khi công bố kết quả ngân sách cuối cùng, Tổng trưởng Ngân khố, Jim Chalmers, và Tổng trưởng Tài chánh, Katy Gallagher, cho biết vào hôm cuối tháng Chín rằng mức thâm hụt cơ bản dự kiến 27,9 tỷ đô-la của năm tài chánh 2024-25 đã giảm xuống chỉ còn dưới 10 tỷ đô-la, tương đương 0,4% tổng sản phẩm quốc nội (GDP).
Các số liệu này không bao gồm cái gọi là "chi tiêu ngoài ngân sách" trong các lĩnh vực như dự án Thủy điện Snowy và các tài sản thua lỗ như mạng vô tuyến băng thông rộng quốc gia và Nhà máy thép Whyalla. Chi tiêu ngoài ngân sách sẽ tiêu tốn trung bình khoảng 25 tỷ đô-la mỗi năm trong bốn năm tới.
Hiện vẫn chưa rõ nguyên nhân dẫn đến mức thâm hụt thấp hơn dự báo, nhưng điều này có thể chủ yếu là do doanh thu tăng chứ không phải do chi tiêu giảm. Các số liệu được công bố vào tháng Sáu cho thấy thuế doanh nghiệp đang vượt xa dự báo, nhờ giá hàng hóa tăng cao, và thuế thu nhập cá nhân cũng cao hơn kỳ vọng do thị trường việc làm sôi động.
Trong tháng Sáu, Peter Downes, là giám đốc kinh tế của tổ chức kinh tế Outlook Economics, cho biết thặng dư ngân sách lần thứ ba liên tiếp đã có thể đạt được nếu không có mức quan thuế của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, và nếu chánh phủ liên bang thể hiện "một chút kiềm chế chi tiêu".
Bộ Tài chánh đã dự báo vào tháng Ba rằng chi tiêu thực tế của chánh phủ đang trên đà tăng 6% trong giai đoạn 2024-2025 - cao hơn nhiều so với mức trung bình 3,4% được ghi nhận trong hai thập niên trước đại dịch.
Bộ Ngân khố dự đoán rằng chi tiêu trên GDP sẽ tăng lên 27% trong giai đoạn 2025-2026. Nếu không tính đến đại dịch, đây sẽ là mức chi tiêu cao nhất kể từ năm 1985-1986.
Ngân sách tháng Ba dự đoán mức tăng trưởng chi tiêu thực tế sẽ chỉ đạt trung bình 2% trong bốn năm tới, nhưng các chuyên gia kinh tế cho rằng dự báo này đòi hỏi ông Chalmers và bà Gallagher phải kiểm soát chặt chẽ.
Ông Chalmers cho biết nước Úc có một trong những ngân sách mạnh nhất trong số các quốc gia thuộc nhóm G20.
Ông nói trong một tuyên bố, "Quản lý kinh tế có trách nhiệm là thành tích của chánh phủ đảng Lao động Albanese và kết quả hôm nay càng củng cố điều đó".
"Chúng tôi đã biến hai khoản thâm hụt lớn của Đảng cấp tiến Liberal thành hai khoản thặng dư đáng kể dưới sự quản trị của Đảng Lao động trong hai năm đầu tiên, giảm đáng kể thâm hụt trong năm thứ ba và tiếp tục trả nợ."
Bộ Ngân khố dự kiến tổng nợ công, hiện ở mức 960 tỷ đô-la, sẽ vượt quá 1 ngàn tỷ đô-la vào thời điểm nào đó trong năm tài chánh này.
Bà Gallagher cho biết kết quả ngân sách cuối cùng cho thấy quản lý kinh tế có trách nhiệm đã tạo ra sự khác biệt như thế nào.
Bà nói, “Những kết quả này không phải ngẫu nhiên mà có; mà là sản phẩm của những quyết định thận trọng, chẳng hạn như phân bổ phần lớn ngân sách để tăng thu, tiết kiệm hơn 100 tỷ đô-la và kiểm soát đà tăng chi tiêu”.
Hiệu ứng tăng thuế thực (chuyển nhóm thuế).
Trong tháng Chín, Văn phòng Ngân sách Nghị viện (Parliamentary Budget Office) cảnh báo rằng ngân sách sẽ vẫn thâm hụt trong thập niên tới và trở lại cân bằng vào giai đoạn 2035-36, chỉ đơn giản là do chênh lệch thuế suất khiến số tiền thuế thu nhập của người lao động phải trả tăng lên.
Về chi tiêu ngân sách, báo cáo của Văn phòng Ngân sách Nghị viện (PBO) nhấn mạnh những áp lực cấu trúc dai dẳng, dài hạn từ chương trình Bảo hiểm Cho người Khuyết tật Quốc gia (National Disability Insurance scheme) trị giá 52 tỷ đô-la, chi phí y tế gia tăng, áp lực tăng chi tiêu quốc phòng, lãi suất nợ chánh phủ và các biện pháp ứng phó với biến đổi thời tiết.
Đảng Lao động đã cam kết hạn chế sự mở rộng nhanh chóng của chương trình NDIS trị giá 52 tỷ đô-la, cắt giảm tốc độ tăng trưởng hàng năm từ 10,8% hiện tại xuống còn từ 5% đến 6%, bằng cách chuyển trẻ em mắc chứng tự kỷ nhẹ sang một chương trình mới do các tiểu bang đồng tài trợ.
PBO cũng cho biết giả định tích hợp trong ngân sách rằng năng suất sẽ tăng 1,2% mỗi năm cao hơn so với lịch sử gần đây, có thể khiến chánh phủ phải đối mặt với nguy cơ vỡ nợ.
Nếu năng suất tăng 0,6% mỗi năm - vẫn cao hơn mức gần đây - thì tổng nợ công sẽ đạt 40% GDP vào giai đoạn 2035-36, tăng từ mức 35,5% hiện nay.
