(Ảnh: SBS)

AUSTRALIA - Trong vòng chưa đầy một tháng nữa, cử tri sẽ đưa ra quyết định của mình về Tiếng nói bản địa trước Nghị viện. Để thành công, cuộc trưng cầu dân ý cần phần lớn dân số và phần lớn các tiểu bang bỏ phiếu Yes. Dưới đây là những gì xảy ra tiếp theo khi chúng ta biết cuộc bỏ phiếu thành công hay thất bại.

Người Úc đang được hỏi liệu họ có ủng hộ việc thay đổi Hiến pháp thông qua cuộc trưng cầu dân ý sắp tới hay không.

Khi việc kiểm phiếu bắt đầu, có thể mất vài ngày hoặc thậm chí vài tuần để có kết quả cuối cùng.

Nhưng nếu thành công, kết quả của cuộc trưng cầu dân ý sẽ thuộc về Toàn quyền David Hurley.

Hiến pháp sẽ được thay đổi để công nhận những Thổ Dân đầu tiên của Úc bằng cách thành lập Tiếng nói của người Thổ dân và Người dân đảo Torres Strait.

Chuyên gia về luật hiến pháp, Giáo sư Cheryl Saunders của Đại học Melbourne, cho biết sau đó Nghị viện sẽ quyết định cách thức hoạt động của cơ quan cố vấn.

"Điều tiếp theo cần phải xảy ra là cần phải soạn thảo luật để thành lập Tiếng nói, quy định về thành phần và chức năng của nó, v.v. Cũng cần có sự suy nghĩ cẩn thận trong chính phủ và nghị viện vì về việc nó sẽ liên quan như thế nào đến Tiếng nói và các câu trả lời cho vấn đề đó sẽ được phản ánh như thế nào trong luật pháp."

Các nguyên tắc để xem xét vấn đề này đã được đặt ra thông qua quy trình đồng thiết kế.

Nhưng Giáo sư Anne Twomey của Đại học Sydney cho biết ngay cả khi cuộc kiểm tra cuộc trưng cầu dân ý được thông qua, có thể phải mất nhiều năm để Tiếng nói trở thành hiện thực.

"Việc này có thể mất một thời gian, có thể mất một năm - có thể mất nhiều thời gian hơn - Tôi có thể tưởng tượng rằng chính phủ Albanese muốn hoàn thành nó trong nhiệm kỳ này chỉ để đảm bảo rằng họ có thể hoàn thành dự án. Trước đây, việc thành lập các cơ quan khác, như Tối cao pháp viện Úc, đã mất vài năm kể từ thời điểm hiến pháp yêu cầu chúng tồn tại."

Giải pháp thay thế là toàn quốc bỏ phiếu No vào ngày 14 tháng 10.

Hiến pháp sẽ không được thay đổi

Nhưng với việc chính phủ và phe đối lập đang bất đồng về cuộc tranh luận, Giáo sư Twomey nói rằng cả hai bên sẽ cần phải kiểm tra chặt chẽ kết quả.

"Cả hai bên sẽ xem xét rất kỹ lưỡng để cố gắng tìm ra lý do bỏ phiếu trong cuộc trưng cầu dân ý nhằm cung cấp cho họ dấu hiệu rõ ràng về những gì người dân Úc mong muốn. Vì vậy, tất cả những điều này thực sự bắt nguồn từ những gì người dân Úc muốn bỏ phiếu No và đó là một điều khá khó giải quyết."

Một tương lai tiềm năng - viễn cảnh về một cuộc trưng cầu dân ý khác, chỉ dựa trên sự công nhận hiến pháp, đã được Lãnh đạo phe đối lập Peter Dutton cảnh báo.

Giáo sư Saunders cho biết kết quả trưng cầu dân ý tác động như thế nào đến lời kêu gọi thiết lập các hiệp ước với người dân thuộc Quốc gia thứ nhất cũng là một vấn đề đang được tranh luận.

"Theo nghĩa nào đó, điều đó có thể xảy ra bất kì kết quả từ cuộc trưng cầu dân ý. Dù có hay không, tôi nghĩ vấn đề còn phải tranh luận và phải chờ xem. Ngay cả khi có ý chí chính trị để tiến tới hiệp ước nếu cuộc trưng cầu dân ý thất bại, sẽ mất một khoảng thời gian nữa."

Kết quả cũng sẽ không ngăn cản các tiểu bang và vùng lãnh thổ tiến hành hành động của riêng họ trên các mặt trận này.

Giáo sư Twomey nói rằng điều đó có nghĩa là bất kể kết quả của cuộc trưng cầu dân ý như thế nào, người ta vẫn chú ý đến nhu cầu cải thiện cách người dân Quốc thứ nhất tham gia vào các quyết định hoạch định chính sách.

"Chính các tiểu bang và vùng lãnh thổ mới thực sự có ảnh hưởng mạnh mẽ hơn đến cuộc sống của người Thổ Dân Úc và kết quả của cuộc trưng cầu dân ý sẽ không ảnh hưởng đến những gì các tiểu bang và vùng lãnh thổ tiếp tục làm. Tôi nghĩ một điều mà mọi người đều đã hiểu và rõ ràng là chúng ta cần chú ý nhiều hơn đến người Úc Thổ Dân và lắng nghe họ về cách luật pháp và chính sách ảnh hưởng đến họ."