Úc đang trên đà cung cấp 800.000 thị thực được tính điểm trong thập niên tới. Ảnh: Photoroyalty / Shutterstock

AUSTRALIA - Có ba vấn đề chính mà thang điểm định cư Úc theo diện tay nghề cần phải giải quyết. Đó là gì?

Người nhập cư có tay nghề đóng góp rất lớn vào sự thịnh vượng của Úc, giúp định hình xã hội, cải thiện năng suất, và thúc đẩy thu nhập.

Những người nộp đơn xin định cư theo diện tay nghề sẽ được cộng điểm dựa trên những yếu tố như độ tuổi, trình độ tiếng Anh, học vấn và kinh nghiệm làm việc.

Thang điểm này là yếu tố then chốt trong chương trình định cư tay nghề Úc. Các visa định cư tay nghề dựa trên thang điểm này chiếm đến 2/3 tổng số visa định cư tay nghề hàng năm.

Theo xu hướng hiện tại, Úc sẽ cấp 800.000 visa dạng này trong thập niên tới. Nhưng hệ thống này không hoàn hảo.

Phúc trình mới nhất cho thấy việc điều chỉnh thang điểm sẽ giúp tăng thu nhập dài hạn của những người giữ visa này, từ đó đem lại thêm 84 tỷ đô-la cho ngân sách trong 30 năm tới.

Có ba vấn đề chính cần giải quyết.

Thang điểm không ưu tiên cho những người nhập cư có tay nghề cao nhất

Trước hết, visa tay nghề theo diện tính điểm nên được phân bổ cho những người nhập cư có khả năng đóng góp lớn nhất cho nền kinh tế Úc, trong đó thu nhập trọn đời là một thước đo hiệu quả.

Thu nhập chắc chắn không phản ảnh được mọi thứ, bao gồm giá trị của những công việc không được trả lương hoặc làm việc trong những ngành nghề bị trả lương thấp. Nhưng nó là thước đo tốt hơn so với các phương án thay thế.

Nếu mọi yếu tố khác đều như nhau, thu nhập cao hơn sẽ có lợi cho ngân sách của chính phủ, vì người lao động sẽ trả nhiều thuế hơn và ít phụ thuộc vào trợ cấp hơn.

Người lao động có thu nhập cao cũng thường có các kỹ năng mà doanh nghiệp cần, và có nhiều khả năng lan tỏa năng suất sang những người lao động khác.

Dữ liệu mới nhất của Nha Thống kê Úc cho phép đo lường những yếu tố thúc đẩy thu nhập dài hạn của người nhập cư trong tối đa 20 năm sau khi được cấp visa.

Phân tích cho thấy trình độ học vấn, tiếng Anh, kỹ năng chuyên môn và thu nhập trước đó tại Úc có ý nghĩa quan trọng nhất đối với thu nhập của người nhập cư trong dài hạn.

Tuy nhiên, các yếu tố này chỉ chiếm 70 trong số 130 điểm trong thang điểm định cư tay nghề.

Thang điểm có quá nhiều điểm không cần thiết

Vấn đề thứ hai là việc phân bổ điểm cho các yếu tố không liên quan đến thu nhập trọn đời của người nhập cư, bao gồm quá trình học tập tại Úc.

Người nộp đơn được cộng 5 điểm nếu họ có bằng cấp được công nhận của Úc và thêm 5 điểm nữa nếu họ học tập bên ngoài Sydney, Melbourne và Brisbane.

Nhưng những người nhập cư có tay nghề học tập tại Úc có xu hướng kiếm được ít hơn khoảng 10% so với những người nhập cư có bằng cấp tương đương ở nước ngoài. Một phần là do việc cộng thêm điểm cho quá trình học tập tại Úc làm giảm rào cản đối với những sinh viên tốt nghiệp nhận được visa tay nghề theo diện tính điểm.

Tương tự, việc khuyến khích sinh viên quốc tế học tập tại vùng nông thôn không giúp ích gì cho thu nhập trọn đời của họ và không bảo đảm họ sẽ ở lại đó sau khi tốt nghiệp.

Người nhập cư cũng được cộng 5 điểm khi hoàn thành “professional year” – dành riêng cho các ngành kế toán, kỹ thuật và công nghệ thông tin, với chi phí lên đến $15.000. Tuy nhiên, chương trình này dường như không giúp họ dễ tìm việc hơn hoặc tăng thu nhập dài hạn.

Nhiều người nhập cư có tay nghề không đủ điều kiện xin visa định cư diện tính điểm

Thứ ba, visa tay nghề diện tính điểm hiện nay chỉ giới hạn cho các ngành nghề được coi là đang thiếu hụt.

Điều này hạn chế khả năng tiếp cận của Úc đối với nhiều tài năng toàn cầu. Những người nhập cư tiềm năng làm việc trong hơn 200 ngành nghề có kỹ năng cao khác hiện không đủ điều kiện xin Visa Tay nghề Độc lập (Skilled Independent Visa).

Bên cạnh đó, trong vòng một năm sau khi trở thành thường trú nhân, chỉ một nửa số người có visa tay nghề theo diện tính điểm tiếp tục làm việc trong ngành nghề mà họ đề cử khi nộp đơn xin visa.

Và trong vòng 15 năm, khoảng 60% chuyển sang các ngành nghề khác phù hợp hơn với các kỹ năng của họ.

Chính phủ có thể làm gì để cải thiện hệ thống di trú?

Các chuyên gia Brendan Coates, Natasha Bradshaw và Trent Wiltshire thuộc chương trình chính sách kinh tế tại Viện Grattan đã đưa ra các đề xuất sau:

• Tăng số điểm tối đa có thể đạt được từ 130 lên 500
• Cộng nhiều điểm hơn cho những ứng cử viên có bằng cấp cao hơn, trình độ tiếng Anh xuất sắc, và những người có bạn đời cũng có tay nghề
• Cung cấp nhiều điểm chi tiết hơn dựa trên độ tuổi của người nộp đơn
• Ngừng cộng điểm cho quá trình học tập tại Úc, học tập tại vùng nông thôn, “professional year”, và một số bằng cấp chuyên môn
• Chỉ cộng điểm cho hai năm kinh nghiệm đầu tiên liên quan đến tay nghề, và cho kinh nghiệm làm việc có mức lương cao tại Úc
• Mở rộng visa định cư thay nghề theo diện tính điểm cho tất cả ngành nghề đòi hỏi kỹ năng cao
• Đặt mức điểm sàn tối thiểu cho visa diện tính điểm là 300 điểm và bảo đảm cấp thư mời cho những người nộp đơn có ít nhất 400 điểm

Brendan Coates là giám đốc chương trình chính sách kinh tế tại Viện Grattan.

Natasha Bradshaw là cộng sự cao cấp của chương trình chính sách kinh tế tại Viện Grattan.

Trent Wiltshire là phó giám đốc phụ trách di trú và thị trường lao động trong chương trình chính sách kinh tế tại Viện Grattan.