Lực lượng Phòng vệ Trên biển Nhật Bản, tàu JS Kumano – một tàu khu trục lớp Mogami – tại Yokosuka, phía nam Tokyo, ngày 23 tháng Tư năm 2025. (Kyodo News via AP). Ảnh: AP

Tập đoàn đóng tàu Nhật Bản Mitsubishi Heavy Industries đã giành chiến thắng trong cuộc cạnh tranh gay gắt để xây dựng đội chiến hạm mới trị giá 10 tỷ Úc kim cho Hải quân Úc Đại Lợi, vượt qua đề nghị từ đối thủ Đức.

Để giành được hợp đồng này, hãng MHI của Nhật Bổn phải cạnh tranh với ThyssenKrupp Marine Systems của Đức, cũng như với các hãng Tây Ban Nha và Nam Hàn. Đây cũng là đơn đặt hàng xuất cảng quốc phòng lớn nhất từ sau Đệ Nhị Thế Chiến của Nhật Bổn. Hiến Pháp chủ hòa của Nhật Bổn không cho phép xuất cảng vũ khí, nhưng vào năm 2024, Tokyo đã nới lỏng các quy định kiểm soát về xuất cảng võ khí.

Nội các Úc đã chọn phiên bản nâng cấp của tàu hộ vệ Mogami của Nhật Bổn, thay vì mẫu MEKO A-200 của Đức.

Ba tàu đầu tiên dự kiến sẽ được đóng tại Nhật Bản, trong khi tám chiếc còn lại sẽ được đóng tại Tây Úc.

Đây được xem là chiến thắng lớn đối với Mitsubishi Heavy Industries (gọi tắt là MHI) và với Nhật Bổn – quốc gia đã dành nhiều nguồn lực chánh trị để giành được hợp đồng này.

Nhật Bổn cam kết dành quyền ưu tiên cho Úc trong việc có được các tàu hộ vệ Mogami mới, trước cả lực lượng hải quân của họ.

Quyết định này cũng là lời khẳng định niềm tin vào tập đoàn MHI – vốn chưa từng đóng tàu chiến cho nước ngoài trước đây.

Bộ trưởng Quốc phòng, là ông Richard Marles, cho biết đội chiến hàm mới sẽ thay thế các tàu lớp ANZAC – là đội chiến hạm mặt nước lâu đời nhất của Úc kể từ sau Thế chiến II.

Ông cũng đồng thời nói rằng thỏa thuận này cũng cho thấy mối quan hệ song phương đang ngày càng sâu sắc.

“Chúng ta đang chứng kiến một khía cạnh rất quan trọng về hợp tác công nghiệp quốc phòng trong mối quan hệ giữa hai nước. Đây rõ ràng là thỏa thuận công nghiệp quốc phòng lớn nhứt từng được ký kết giữa Nhật Bổn và Úc. Trên thực tế, đây cũng là một trong những hợp đồng xuất cảng quốc phòng lớn nhất mà Nhật Bản từng thực hiện. Và như tôi đã nói, đây là một thời khắc vô cùng quan trọng trong mối quan hệ song phương của chúng ta.”

Ông Marles cho biết chiến hạm đầu tiên dự kiến đi vào hoạt động trước cuối thập niên này, giúp rút ngắn khoảng cách mà nếu không, Úc sẽ phải đợi đến năm 2034 – thời điểm dự kiến chiến hạm lớp Hunter đầu tiên được bàn giao.

Tàu hộ vệ của MHI được xem là thiết kế tân tiến hơn, với 32 ống phóng thẳng đứng cho hỏa tiễn so với 16 của đối thủ Đức. Chiến hạm cũng hứa hẹn cần ít thủy thủ hơn – chỉ 90 người – và có tuổi thọ hoạt động lâu hơn.

Tuy nhiên, đề nghị của Nhật đi kèm mức giá cao hơn và rủi ro thực hiện lớn hơn, do MHI chưa từng đóng chiến hạm ở nước ngoài.

Nhật Bổn cũng tuyên bố rằng Úc sẽ nhận chiến hạm trước cả hải quân Nhật.

Mặc dù chánh phủ Úc khẳng định rằng quyết định được đưa ra dựa trên năng lực kỹ thuật, nhưng Nhật Bổn đã tận dụng mạnh mẽ mối quan hệ chiến lược – quốc phòng đang phát triển với Úc để vận động hành lang cho hợp đồng.

Ảnh do Lực lượng Phòng vệ Úc công bố ngày 05/08/2025 cho thấy một khinh hạm lớp Mogami của Lực lượng Phòng vệ Nhật Bổn (JMSDF). AFP - HANDOUT

Ngoài ra, Hoa Kỳ được cho là cũng đã ủng hộ đề nghị của Nhật Bản.

Hiện tại, chánh phủ Úc và Mitsubishi Heavy Industries sẽ bắt đầu đàm phán hợp đồng và hướng đến mục tiêu hoàn tất trong năm nay.

Chi phí cuối cùng để xây dựng tám tàu hộ vệ còn lại tại Tây Úc hiện vẫn chưa rõ, và phần lớn sẽ vượt ra ngoài chương trình mua sắm 10 năm hiện tại của Bộ Quốc phòng. Thông tin cập nhật tiếp theo sẽ được công bố khi ngân sách được phân bổ thêm hai năm, sau cuộc đánh giá năng lực hai năm một lần của bộ vào năm 2026.