Làm thế nào để xác định và chống lại tin tức sai lệch và thông tin sai lệch ở Úc? Nguồn: iStockphoto / nicoletaionescu/Getty Images

 

Trong thời đại mà thông tin truyền đi với tốc độ ánh sáng, việc phân biệt sự thật và sự giả dối ngày càng trở nên khó khăn. Cho dù nó được dán nhãn là tin giả hay thông tin sai lệch thì tác động vẫn như nhau, đó là sự bóp méo sự thực có thể làm lung lay quan điểm, hình thành niềm tin và thậm chí ảnh hưởng đến các quyết định quan trọng. Hôm nay, chúng ta sẽ khám phá chủ đề phức tạp này, tìm hiểu nguồn gốc của nó, làm sáng tỏ cơ chế đằng sau thông tin sai lệch và tác động tiềm tàng của nó đối với xã hội.

 

Thông tin sai lệch đưa ra một thách thức thực sự trong thế giới kỹ thuật số đang phát triển của chúng ta, thế nhưng chính xác nó là gì ?.

 

Bà Sushi Das, Phó Giám đốc của Fact Lab thuộc RMIT, một đơn vị kiểm tra thực tế có trụ sở tại Đại học RMIT , giải thích “Thông tin sai lệch về căn bản là thông tin không chính xác, mà mọi người truyền đi nhưng không nhận ra rằng nó không chính xác".

"Thông tin sai lệch là những thứ mà mọi người cố tình tạo ra để đánh lừa người khác".

"Họ có thể làm điều này như một trò đùa, hoặc họ có thể làm điều đó để thúc đẩy một chương trình nghị sự chính trị, hay họ có thể làm điều đó để kiếm tiền bằng cách nào đó, thông qua các cú nhấp chuột”.

 

 

Thế nhưng những người xác minh sự thật như bà Sushi Das và nhóm của bà, xem xét nội dung lan truyền trên mạng xã hội, để xác định các bài đăng có thể chứa thông tin sai lệch, hoặc thông tin xuyên tạc.

 

Sau đó, họ tiến hành nghiên cứu kỹ lưỡng để xác minh tính chính xác của nội dung.

 

Điều này đảm bảo rằng, thông tin chính xác được chia sẻ với công chúng.

 

Bà Das xác định có nhiều thông tin sai lệch và đặc biệt là thông tin sai lệch ở Úc, đặc biệt các tiêu đề tin tức hiện tại thường đưa ra thông tin sai lệch trên mạng xã hội.

Bà nói “Ví dụ, hiện tại đang có cuộc chiến giữa Nga và Ukraine vì vậy, có thông tin sai lệch chung quanh cuộc chiến đó, ngoài ra còn có một cuộc chiến khác ở Trung Đông".

"Vì vậy, chúng ta có tình hình ở Palestine và Israel, đồng thời có rất nhiều thông tin sai lệch chung quanh vấn đề đó".

"Chúng tôi cũng thường xuyên chứng kiến các vụ lừa đảo tài chính và thông tin sai lệch liên quan đến sức khỏe”.

 

 

Từ trái sang phải: Tiến sĩ Timothy Graham, Sushi Das, Tiến sĩ Darren Coppin. (Ảnh: SBS)

 

 

 

Hiệu ứng truyền thông xã hội

 

Nền tảng truyền thông xã hội phục vụ như một công cụ quảng cáo quan trọng.

 

Chúng được sử dụng rộng rãi để liên lạc và trao đổi ý tưởng, đồng thời sử dụng các thuật toán nâng cao để tùy chỉnh nội dung của người dùng dựa trên sở thích và hoạt động của họ, dẫn đến tăng mức độ tương tác và mức độ liên quan.

 

Trong khi đó Tiến sĩ Timothy Graham là Phó Giáo sư về Truyền thông Kỹ thuật số tại Đại học Công nghệ Queensland, nói rằng các thuật toán truyền thông xã hội đôi khi có thể đóng một vai trò quan trọng, trong việc truyền bá tin tức và thông tin sai lệch.

 

Nền tảng truyền thông xã hội được xây dựng để phục vụ quảng cáo.

 

Họ sử dụng thuật toán để tùy chỉnh nội dung dựa trên sở thích của người dùng, nhằm mục đích tăng cường mức độ tương tác và liên quan.

 

Tiến sĩ Timothy Graham nói “Nội dung sẽ xuất hiện trên nguồn cấp dữ liệu của mọi người mà họ thấy không thể cưỡng lại được".

"Con người được lập trình sẵn và được thiết lập về mặt xã hội và cảm xúc cho những nội dung truyền thông thực sự giàu cảm xúc, mà có thể không nhất thiết phải thực tế".

"Tôi nghĩ các nền tảng sẽ có xu hướng thúc đẩy và quảng bá nội dung nhận được phản ứng ngay lập tức, chẳng hạn như phản ứng thực sự nóng bỏng từ mọi người".

"Mọi người rất nhanh chóng chia sẻ những điều khiến họ cảm thấy điều gì đó mạnh mẽ, cho dù đó là điều buồn cười hay điều gì đó thực sự tiêu cực”.

 

Được biết thông tin sai lệch có thể xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau, chẳng hạn như sai sót thực sự, báo cáo thiên vị, chủ nghĩa giật gân và thao túng chính trị, tư tưởng hoặc kinh tế có chủ ý.

 

Các thuyết âm mưu thường đòi hỏi những câu chuyện phức tạp về những âm mưu bí mật.

 

Ngược lại, thông tin sai lệch bao gồm nhiều thông tin sai lệch hoặc gây hiểu lầm có thể có hoặc không liên quan đến các yếu tố âm mưu.

 

Ví dụ như nhóm RMIT Fact Lab đã nghiên cứu một thuyết âm mưu, trong đó cho rằng mã QR thay thế thẻ quần áo, là một nỗ lực nhằm theo dõi và kiểm soát các cá nhân.

 

Lý thuyết cho rằng, động thái này nhằm mục đích làm cho ngành thời trang thân thiện hơn với môi trường, là một kế hoạch mà Diễn đàn Kinh tế Thế giới, các ngân hàng và chính phủ đã phát minh ra.

 

Tiến sĩ Timothy Graham nói “Điều này không đúng, không đúng".

"Những mã này cho bạn biết thông tin chi tiết về mặt hàng, nơi nó được sản xuất, liệu nó có được sản xuất hợp đạo đức hay không, hướng dẫn cách giặt, chi tiết vải".

"Nhưng tất nhiên, có người cho rằng tất cả những điều này là nhằm theo dõi bạn”.

 

 

Hình ảnh một người phụ nữ đang quét mã QR của nhãn hiệu trong cửa hàng quần áo bằng điện thoại thông minh của mình. Nguồn: iStockphoto / javitrapero/Getty Images/iStockphot

 

 

 

Tác động của thông tin sai lệch

Trong khi đó Tiến sĩ Timothy Graham là Phó Giáo sư về Truyền thông Kỹ thuật số tại Đại học Công nghệ Queensland, nói rằng các thuật toán truyền thông xã hội đôi khi có thể đóng một vai trò quan trọng, trong việc truyền bá tin tức và thông tin sai lệch.

 

Nền tảng truyền thông xã hội được xây dựng để phục vụ quảng cáo.

 

Họ sử dụng thuật toán để tùy chỉnh nội dung dựa trên sở thích của người dùng, nhằm mục đích tăng cường mức độ tương tác và liên quan.

 

Tiến sĩ Timothy Graham nói “Nội dung sẽ xuất hiện trên nguồn cấp dữ liệu của mọi người mà họ thấy không thể cưỡng lại được".

"Con người được lập trình sẵn và được thiết lập về mặt xã hội và cảm xúc cho những nội dung truyền thông thực sự giàu cảm xúc, mà có thể không nhất thiết phải thực tế".

"Tôi nghĩ các nền tảng sẽ có xu hướng thúc đẩy và quảng bá nội dung nhận được phản ứng ngay lập tức, chẳng hạn như phản ứng thực sự nóng bỏng từ mọi người".

"Mọi người rất nhanh chóng chia sẻ những điều khiến họ cảm thấy điều gì đó mạnh mẽ, cho dù đó là điều buồn cười hay điều gì đó thực sự tiêu cực”.

 

Được biết thông tin sai lệch có thể xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau, chẳng hạn như sai sót thực sự, báo cáo thiên vị, chủ nghĩa giật gân và thao túng chính trị, tư tưởng hoặc kinh tế có chủ ý.

 

Các thuyết âm mưu thường đòi hỏi những câu chuyện phức tạp về những âm mưu bí mật.

 

Ngược lại, thông tin sai lệch bao gồm nhiều thông tin sai lệch hoặc gây hiểu lầm có thể có hoặc không liên quan đến các yếu tố âm mưu.

 

Ví dụ như nhóm RMIT Fact Lab đã nghiên cứu một thuyết âm mưu, trong đó cho rằng mã QR thay thế thẻ quần áo, là một nỗ lực nhằm theo dõi và kiểm soát các cá nhân.

 

Lý thuyết cho rằng, động thái này nhằm mục đích làm cho ngành thời trang thân thiện hơn với môi trường, là một kế hoạch mà Diễn đàn Kinh tế Thế giới, các ngân hàng và chính phủ đã phát minh ra.

 

Tiến sĩ Timothy Graham nói “Điều này không đúng, không đúng".

"Những mã này cho bạn biết thông tin chi tiết về mặt hàng, nơi nó được sản xuất, liệu nó có được sản xuất hợp đạo đức hay không, hướng dẫn cách giặt, chi tiết vải".

"Nhưng tất nhiên, có người cho rằng tất cả những điều này là nhằm theo dõi bạn”.

 

Theo Tiến sĩ Darren Coppin, một nhà khoa học nước về hành vi có trụ sở tại Sydney, thì thông tin sai lệch đã xuất hiện kể từ khi ngôn ngữ bắt đầu xuất hiện.

 

Tuy nhiên, hiện nay nó đang là một vấn đề phổ biến hơn và có tác động xã hội đáng kể.

 

Trong quá khứ, mọi người tiếp thu thông tin, sự thật và niềm tin từ cộng đồng địa phương, gia đình và văn hóa của họ.

 

Ngày nay, chúng ta nhận được thông tin từ khắp nơi trên thế giới và nhiều nguồn khác nhau.

Tiến sĩ Darren Coppin nói “Theo một nghiên cứu của Đại học Canberra, người Úc nằm trong số những nước tệ nhất trên thế giới, về chia sẻ những bài báo tinh ranh".

"80 phần trăm sẽ chia sẻ một bài báo mà họ thậm chí còn cho là không rõ ràng".

"Vì vậy, điều đó đang làm phức tạp thêm vấn đề mà chúng ta đang phải đối mặt, với tin tức giả và thông tin sai lệch”.

 

Trong khi đó việc lan truyền thông tin sai lệch có thể tác động đáng kể đến các câu chuyện xã hội, chính trị và cá nhân, tiến sĩ Darren Coppin giải thích “Khi thông tin sai lệch hoặc tin giả xác nhận niềm tin hoặc sự nghi ngờ đã có từ trước thì nó thực sự có thể ảnh hưởng đến hành vi".

"Nó cũng ảnh hưởng đến việc bỏ phiếu của chúng ta, và chính sách công bắt đầu phản ánh thái độ của mọi người và điều bị ảnh hưởng bởi tin tức giả là các chính trị gia cố gắng thu hút công chúng".

"Đặc biệt trong thời kỳ diễn ra dịch bệnh COVID, chúng tôi đã nhận thấy rất nhiều vấn đề về thông tin sai lệch trên mọi khía cạnh của dịch bệnh".

"Tổng giám đốc của Tổ chức Y tế Thế giới nói rằng, chúng ta không chỉ đang chống lại một dịch bệnh, chúng ta đang chống lại một ‘đại dịch thông tin”.

 

Tiến sĩ Coppin có những lý do sau khiến con người có thể lan truyền tin giả.

Ông nói "Tin tức giả mạo đánh vào sự ghê tởm của con người trước sự không chắc chắn".

"Chúng ta hoàn toàn khao khát sự an toàn và cảm giác kiểm soát, chúng ta được thúc đẩy để xóa bỏ sự không chắc chắn đó. Vì vậy, chúng tôi tìm kiếm câu trả lời".

"Và nếu chúng không có sẵn, chúng tasẽ lấp đầy những khoảng trống".

"Vì vậy, chúng ta đang tìm kiếm bất kỳ thông tin nào không có sẵn".

 

Tiến sĩ Coppin lập luận rằng, con người tiến hóa theo hướng bi quan do chọn lọc tự nhiên, vì những cá thể thù địch là những người sống sót.

“Nếu bạn từng nói chuyện với một người Úc và bạn từng ở nước ngoài, thì tất cả những gì họ nói với người nước ngoài là nhện, rắn và cá mập, những thứ có rất nhiều ở Úc hơn là vẻ đẹp và cơ hội ở đây”.

 

Những lý do khác khiến chúng ta bị thu hút bởi tin tức giả hoặc thông tin sai lệch, là thành kiến xác nhận và công nghệ được sử dụng để tạo ra tin tức giả, Tiến sĩ Coppin giải thích thêm: ‘Chẳng hạn, nếu chúng ta thuộc một nhóm chống tiêm chủng, thì chúng ta có thể tìm kiếm thông tin chống vax hoặc ít nhất đó là những gì đọng lại trong não chúng ta".

"Những thứ gắn bó với chúng ta là những thứ chứng minh và củng cố niềm tin có sẵn của chúng ta".

"Vì vậy, chúng ta ngày càng trở nên cực đoan và phân cực hơn. tin cuối cùng là tin giả giờ đây có thể trông chuyên nghiệp khi bạn xem nó trực tuyến".

"Trong khi đó, khi bạn đối mặt với ai đó, bạn có thể nhận ra sự lén lút, thái độ kỳ lạ hay lòng bàn tay đẫm mồ hôi của họ, điều đó có thể cho chúng ta biết rằng họ không đáng tin cậy hoặc những gì họ đang nói là không đáng tin.”

 

 

 

Thông tin sai lệch có thể đến từ nhiều nguồn khác nhau, chẳng hạn như sai sót thực sự, báo cáo thiên vị, chủ nghĩa giật gân và thao túng chính trị, tư tưởng hoặc kinh tế có chủ ý. Nguồn: iStockphoto / nicoletaionescu/Getty Images

​

 

 

Nhận diện và chống tin giả

Việc phát triển các kỹ năng phát hiện và xác minh tin tức là rất quan trọng trong bối cảnh thông tin sai lệch ngày nay phổ biến.

 

Vì vậy, bà Sushi Das chia sẻ chiến lược hàng đầu của mình, để phân biệt tin thật với tin giả.

Bà nói “Bạn chỉ có thể lấy một số từ khóa, mở một tab mới, đặt những từ khóa đó vào một tab mới và tìm kiếm những thứ khác mà bạn có thể tìm thấy bằng cách sử dụng những từ khóa đó".

"Bạn thậm chí có thể đưa một số từ khóa vào phần xác minh tính xác thực của từ đó, để xem liệu ai đó đã viết một bài báo xác minh tính xác thực về chủ đề đó chưa".

"Nếu đó là một bức ảnh bạn đang xem và bạn không chắc đó có phải là ảnh thật hay không, nếu bạn đang ở trong Google, bạn có thể nhấp chuột phải và bạn sẽ có tùy chọn tìm kiếm hình ảnh bằng Google”.

 

Tiến sĩ Coppin khuyên bạn nên thận trọng, trước những tin tức và thông tin khó tin, trước khi chia sẻ nó trực tuyến.

Ông nói “Hãy dừng lại và suy nghĩ, tôi sẽ lặp lại điều này hay tôi sẽ nói điều này trước mặt ai đó ở nơi công cộng?".

"Nếu bạn không chắc chắn thì vui lòng không chuyển tiếp và chia sẻ mọi thứ, bởi vì bạn chỉ đang góp phần tạo ra hiệu ứng cấp số nhân của thông tin sai lệch".

"Và hãy cảnh giác với những thành kiến về thuật ngữ tìm kiếm của chính bạn”.

 

 

 

 

Các chuyên gia tin rằng những thách thức trong việc chống lại thông tin sai lệch sẽ ngày càng gia tăng do công nghệ AI. Ảnh: We are/Getty

 

 

 

Xu hướng tương lai

Khi công nghệ tiến bộ, sự lan truyền của thông tin sai lệch cũng phát triển.

 

Ông Timothy Graham giải thích những thách thức trong tương lai mà chúng ta nên lường trước trong thế giới kỹ thuật số luôn thay đổi này.

“Tôi nghĩ một trong những thách thức lớn nhất mà AI sáng tạo ra, là những AI này có thể tạo ra nội dung, mà ít nhất thoạt nhìn có vẻ như do con người tạo ra và khá thuyết phục".

"Đây không chỉ là văn bản, mà rõ ràng còn có cả hình ảnh".

"Và do đó, một thách thức thực sự đã xảy ra, là chúng ta có vô số nội dung do AI tạo ra, nó đang trộn lẫn vào nhau và ngày càng trở nên phức tạp hơn để theo kịp xem, trong số này có bao nhiêu phần trăm là hình ảnh thực tế, hoặc hình ảnh xác thực hoặc một đoạn văn bản xác thực, so với một cái gì đó không phải như vậy”.

 

 

Trong thế giới thông tin sai lệch ngày nay, điều quan trọng là phải luôn cập nhật thông tin.

 

Theo bà Sushi Das, một cách hiệu quả để chống lại sự lan truyền thông tin sai lệch là đối thoại, hạn chế sử dụng những lời lăng mạ và trình bày thông tin thực tế một cách nhất quán theo thời gian.

 

Điều cần thiết là phải nhận ra rằng, thay đổi là một quá trình dần dần đòi hỏi sự kiên nhẫn.